Nói đến bitcoin, nhân vật đầu tiên mà người ta nghĩ tới có lẽ là Elon Musk, Giám đốc điều hành của tập đoàn sản xuất xe điện Tesla đang ăn nên làm ra. Vốn là một trong những tỷ phú công nghệ giàu nhất thế giới với khối tài sản 160,6 tỷ USD (tính đến ngày 19-5-2021, theo bảng xếp hạng của Bloomberg), lại sở hữu trang Twitter cá nhân với số lượng người theo dõi khổng lồ, ai cũng biết mỗi câu nói của Elon Musk có sức nặng như thế nào với giá trị của tiền kỹ thuật số, đặc biệt là bitcoin. Chỉ cần một câu ca ngợi đồng bitcoin được phát ra từ Elon Musk, giá của loại tiền này sẽ tăng chóng mặt.

Nhưng, giờ thì người ta đã được chứng kiến một thực tế trái ngược và đau lòng. Đó là một dòng tweet của Elon Musk có thể khiến giá bitcoin tụt dốc không phanh. Bằng chứng là ngày 12-5 vừa qua, ngay sau khi tỷ phú Elon Musk tuyên bố trên trang Twitter cá nhân rằng, hãng Tesla đã dừng việc mua xe bằng bitcoin do lo ngại các vấn đề về môi trường nảy sinh từ việc khai thác và giao dịch bitcoin, đồng tiền kỹ thuật số này ngay lập tức đã mất giá hơn 7% và giao dịch ở mức 52.669USD. Đến ngày 19-5, khi Trung Quốc tuyên bố cấm sử dụng tiền kỹ thuật số trong các giao dịch, đồng thời cảnh báo giới đầu tư về hoạt động đầu cơ loại tiền này, giá bitcoin tiếp tục rớt xuống dưới ngưỡng 40.000USD. Theo trang coinmarketcap.com, tính đến sáng 22-5 (theo giờ Việt Nam), giá bitcoin giảm xuống chỉ còn 37.715USD. Nếu tính chung trong vòng một tuần qua, mức giảm của bitcoin lên tới 25%. Mà không riêng bitcoin, các loại tiền ảo khác như ethereum, dogecoin hay internet computer cũng đua nhau rớt giá thảm hại.

Điều đáng nói là trước đó, từ tháng 2 năm nay, Tesla đã thông báo chấp nhận bitcoin như một phương thức thanh toán khi khách hàng mua xe của hãng này.

Giờ thì hậu quả đã rõ: Các nhà đầu tư méo mặt vì “cháy túi” trong nháy mắt. Càng đau đớn hơn khi họ nhận ra rằng, tài khoản bitcoin của mình bị thiêu rụi chỉ bằng vài dòng chữ trên mạng xã hội của tỷ phú Elon Musk.

Bất chấp việc nhiều người đã đổi đời, trong chớp mắt trở thành các triệu phú USD nhờ đầu tư vào tiền kỹ thuật số, các chuyên gia cho rằng đây thực chất chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Đã có rất nhiều những khuyến cáo rằng bitcoin hay các loại tiền kỹ thuật số, tiền ảo có thể làm nảy sinh nhiều loại tội phạm như trốn thuế, buôn lậu, rửa tiền... Các nhà đầu tư cũng được cảnh báo có thể sẽ phải ngậm trái đắng nếu đặt niềm tin và đầu tư một cách mù quáng vào tiền kỹ thuật số, để rồi rơi vào cảnh tay trắng.

Những gì đang diễn ra với đồng bitcoin cũng làm lộ ra một thực tế là tiền điện tử có thể bị thao túng, lên xuống bất thường đôi khi chỉ bởi một cá nhân, thông qua một thông báo ngắn ngủi trên mạng xã hội. Đầu tư vào tiền kỹ thuật số vì thế chẳng khác nào bước vào một canh bạc đầy rủi ro. Nói về điều này, nhà phân tích David Kimberley của ứng dụng đầu tư Freetrade từng cảnh báo rằng, người ta mua tiền kỹ thuật số không phải vì nó có giá trị, mà vì họ hy vọng những người khác sẽ mua, đẩy giá lên và họ có thể kiếm lời nhanh chóng. Nhưng “quả bong bóng” tiền kỹ thuật số cuối cùng cũng phải vỡ và họ sẽ bị bỏ lại nếu không thoát ra kịp.

Lo ngại tiền ảo sẽ tiếp tay cho tình trạng rửa tiền, tài trợ cho khủng bố cũng như các giao dịch tài chính bất hợp pháp, hiện một số quốc gia đang tăng cường giám sát đồng tiền ảo. Mới đây, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã nhắc lại lệnh cấm các ngân hàng và định chế tài chính cung cấp dịch vụ liên quan đến tiền ảo, trong khi Bộ Tài chính và Thuế vụ Mỹ cũng cam kết sẽ có biện pháp đối với việc dùng tiền ảo cho những hành động phi pháp, trong đó có trốn thuế. Tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng không ít lần khuyến cáo các tổ chức, cá nhân không nên đầu tư, nắm giữ hay thực hiện các giao dịch liên quan đến tiền ảo; đồng thời không chấp nhận các loại tiền ảo là tiền tệ hoặc là phương tiện thanh toán hợp pháp.

Những ngày sóng gió của bitcoin nói riêng và tiền kỹ thuật số nói chung có lẽ vẫn chưa qua đi, nhưng chừng đó dường như cũng đã quá đủ để người ta dần hiểu rõ và nhắc nhở nhau về bộ mặt thật-mặt trái của loại tiền này.

CHÂU ANH