Ngày 19-11, Hội nghị thượng đỉnh EU được tổ chức theo hình thức trực tuyến đã kết thúc trong bế tắc khi Ba Lan và Hungary bác bỏ kế hoạch ngân sách và gói phục hồi kinh tế của khối với tổng trị giá 1.800 tỷ euro. Phát biểu với báo giới sau khi kết thúc phiên họp trong tối 19-11, Thủ tướng Đức Angela Merkel cho biết, ngoại trừ Ba Lan và Hungary, các nước thành viên EU đều đồng thuận về ngân sách của khối giai đoạn 2021-2027. Theo bà Angela Merkel, Ba Lan và Hungary đều phản đối cơ chế gắn việc nhận tiền từ ngân sách với điều kiện tuân thủ các nguyên tắc pháp quyền của EU.

Theo cơ chế trên, một quốc gia có thể bị từ chối tiếp cận các khoản tiền hỗ trợ nếu bị cho là làm suy yếu các chuẩn mực dân chủ, tự do truyền thông hay không bảo đảm tính độc lập của cơ quan tư pháp. Trong một thông báo, Hội đồng châu Âu nêu rõ, cơ chế này cho phép bảo vệ ngân sách EU khi một quốc gia thành viên vi phạm pháp quyền EU. Những vi phạm này sẽ ảnh hưởng tới nguyên tắc bảo vệ lợi ích tài chính của EU.

Làn sóng Covid-19 thứ hai đe dọa nền kinh tế của các nước EU.Ảnh: Euronews.com

Hồi tháng 7 vừa qua, sau nhiều cuộc thương lượng căng thẳng, lãnh đạo các nước thành viên EU đã đạt đồng thuận về kế hoạch ngân sách và gói phục hồi kinh tế trên bao gồm khoản ngân sách cho giai đoạn 2021-2027 trị giá gần 1.100 tỷ euro và quỹ phục hồi kinh tế hậu Covid-19 trị giá 750 tỷ euro. Theo Hội đồng châu Âu, đây sẽ là công cụ chính để giải quyết các hậu quả kinh tế-xã hội do Covid-19 gây ra.

Mặc dù đã được lãnh đạo các nước thành viên EU thông qua nhưng kế hoạch ngân sách và gói phục hồi kinh tế vẫn cần được Hội đồng Liên minh châu Âu cũng như Nghị viện châu Âu (EP) thông qua. EP đã đặt điều kiện gắn kèm dự luật ngân sách dài hạn của toàn liên minh với một cơ chế yêu cầu các quốc gia tôn trọng pháp quyền EU. Tuy nhiên, Ba Lan và Hungary kiên quyết phản đối điều kiện trên. Theo quy định, kế hoạch ngân sách sẽ không thể triển khai nếu không nhận được sự đồng thuận tuyệt đối của tất cả các nước thành viên và EP. 

Bất chấp sự phản đối của Ba Lan và Hungary, EP tuyên bố không chấp nhận bất cứ cắt giảm nào về các điều khoản liên quan đến cơ chế quy định việc phân bổ các nguồn tài chính của EU phải đi kèm các điều kiện về pháp quyền. Tuy nhiên, Đức-quốc gia đang giữ vai trò Chủ tịch luân phiên EU 6 tháng cuối năm đang nỗ lực tìm cách đối thoại với Ba Lan và Hungary để thu hẹp bất đồng. Về phần mình, Thủ tướng Hungary Viktor Orban nhấn mạnh, cần tiếp tục các cuộc đàm phán về quỹ phục hồi và ngân sách của EU để các bên có thể đi tới một thỏa thuận cuối cùng.

Việc Hungary và Ba Lan phủ quyết làm trì hoãn việc thông qua kế hoạch ngân sách và gói phục hồi kinh tế của EU. Điều đó đồng nghĩa với việc hàng trăm doanh nghiệp và hàng triệu lao động thất nghiệp ở châu Âu sẽ chưa được tiếp cận với nguồn hỗ trợ vào thời điểm khó khăn như hiện nay. Trong bối cảnh làn sóng Covid-19 thứ hai đang tấn công châu Âu, nhiều nước thành viên trong khối đang chật vật ứng phó với dịch bệnh và cần nhận các khoản hỗ trợ để ngăn chặn các “cú sốc” kinh tế.

LÂM ANH