Tờ The Guardian của Anh ngày 12-8 cho biết, chỉ trong vòng chưa đầy một tháng qua, Chính phủ New Zealand đã mua lại hơn 10.000 khẩu súng các loại từ chính người dân nước này. Đây là một phần của kế hoạch thu hồi súng đạn quốc gia sau những vụ xả súng gây thương vong lớn.

Trước đó, từ ngày 20-6 năm nay, New Zealand chính thức khởi động kế hoạch mua lại súng từ cộng đồng. Bộ trưởng Bộ Công an New Zealand Stuart Nash cho biết, mục tiêu của kế hoạch này là nhằm loại bỏ các loại vũ khí có nguy cơ cao bị luân chuyển trong cộng đồng. “Các chủ sở hữu vũ khí có giấy phép sử dụng sẽ được bồi hoàn thỏa đáng cho các vũ khí giao nộp lại cho nhà chức trách”, ông Stuart Nash nhấn mạnh.

Người dân thành phố Christchurch đem súng nộp cho cảnh sát để đổi lấy tiền mặt. Ảnh: Getty Images.

Sau vụ xả súng kinh hoàng tại hai đền thờ Hồi giáo ở thành phố Christchurch vào tháng 3 vừa qua khiến 51 người thiệt mạng, tại New Zealand nổ ra những cuộc tranh cãi về luật kiểm soát súng đạn. Nhiều ý kiến cho rằng chính những quy định lỏng lẻo về sở hữu súng đạn là một trong những yếu tố dẫn tới vụ thảm sát, bởi đối tượng thực hiện vụ xả súng ở Christchurch sở hữu tới… 5 khẩu súng.

Cũng sau vụ xả súng gây chấn động thế giới nói trên, Quốc hội New Zealand đã thông qua luật kiểm soát súng đạn sửa đổi, theo đó các lệnh cấm được áp dụng đối với "các loại vũ khí bán tự động, các bộ phận có thể được sử dụng để lắp ráp những vũ khí bị cấm". Và kế hoạch mua lại súng đạn sở hữu trong dân chúng được thực hiện theo luật mới này.

Theo Bộ trưởng Bộ Công an Stuart Nash, Chính phủ New Zealand sẽ chi ra khoảng 137 triệu USD để mua lại các loại vũ khí bán tự động mà người dân đang sở hữu thông qua 258 sự kiện thu mua vũ khí diễn ra trên khắp đất nước. Người dân New Zealand sẽ có thời hạn chót đến ngày 20-12 tới để giao nộp súng cho chính quyền địa phương để đổi lấy tiền mặt. Sau thời hạn này, những người sở hữu các loại súng nằm trong danh sách cấm có thể sẽ bị phạt tù tới 5 năm. 

Nhằm động viên người dân chủ động giao nộp súng đạn, chính phủ của Thủ tướng Jacinda Ardern trả tới 95% giá mua ban đầu đối với các loại súng mới hoặc gần như mới, 70% với súng đã qua sử dụng và 25% với súng cũ hoặc khả năng sử dụng kém.

New Zealand nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ sở hữu súng theo đầu người cao nhất thế giới. Theo BBC, thống kê do cảnh sát New Zealand công bố vào năm 2016 cho thấy, có khoảng 1,2 triệu khẩu súng hợp pháp được người dân New Zealand sở hữu, tức là cứ 4 người dân lại có một người sở hữu súng. Tại New Zealand, những cá nhân hơn 16 tuổi có quyền xin giấy phép sở hữu súng. Tuy nhiên, trước khi được cấp phép, họ phải vượt qua các bài kiểm tra liên quan tới bạo lực, tiền sử phạm tội, sử dụng ma túy… và một khóa học về sử dụng súng an toàn.

Theo nhận định của các chuyên gia, trong bối cảnh những “lỗ hổng” trong luật sở hữu súng đạn của New Zealand vẫn chưa hoàn toàn được giải quyết, kế hoạch thu mua súng được coi là một biện pháp hữu hiệu và kịp thời nhằm hạn chế những vụ việc thương tâm liên quan tới súng đạn. Trên thực tế, bước đi này đã nhận được những phản hồi tích cực từ cộng đồng khi nhiều người dân New Zealand cho rằng kế hoạch thu mua súng của chính phủ sẽ giúp bảo đảm an ninh, an toàn cho tất cả mọi người.

ANH VŨ