Canada lo nộp đủ cho ngân sách NATO như thế nào?

Tổng thống Donald Trump đã liên tục nhắc lại việc chi tiêu quốc phòng như một trong nhiều vấn đề khiến ông không hài lòng với Canada. Canada hiện là một trong 8 thành viên NATO-liên minh quân sự gồm 32 nước thành viên-không đạt được mục tiêu 2% như đã thỏa thuận ban đầu vào năm 2014.

Theo dự báo của Chính phủ Canada, nước này đã chi khoảng 1,37% GDP cho quốc phòng, tương đương 41 tỷ CAD vào năm ngoái. Chính sách quốc phòng cập nhật của Canada đã vạch ra kế hoạch tăng chi tiêu quân sự lên 1,76% GDP vào năm 2030. Các quan chức cho biết Canada có thể đạt được mục tiêu 2% vào năm 2032 hoặc thậm chí sớm hơn, nhưng chưa công bố chi tiết về cách thức thực hiện.

Bộ trưởng Quốc phòng Canada Bill Blair tự tin Canada có thể đạt mục tiêu chi 2% GDP cho quốc phòng trong vòng hai năm tới. Ảnh minh họa. Ảnh: Canadian Press

Trước những tin tức về khả năng chính quyền Mỹ đang cân nhắc kế hoạch điều chỉnh hỗ trợ quân sự theo hướng có lợi hơn cho các nước thành viên NATO đóng góp nhiều ngân sách cho quốc phòng, nhất là đe dọa các nước đóng góp ít có thể không được bảo vệ khi bị tấn công, Canada đang bị đặt vào tình thế nan giải.

Theo Global News, trong nhiều năm, Canada đã chịu áp lực từ các đồng minh NATO để đạt được mục tiêu của liên minh là chi ít nhất 2% GDP cho quốc phòng, điều mà các chuyên gia cho rằng không thể thực hiện được ngay lập tức đối với nhiều nước thành viên chứ không riêng gì Canada.

Áp lực về khoản chi cho quốc phòng nói trên đang ngày càng gia tăng dưới thời Tổng thống Donald Trump. Tuần trước, Nhà Trắng cho biết họ hy vọng tất cả đồng minh NATO sẽ đạt được mục tiêu 2% vào tháng 6 tới, khi các nhà lãnh đạo tập trung tại thành phố The Hague (Hà Lan) để tham dự hội nghị thượng đỉnh thường niên của liên minh.

Các chuyên gia nghiên cứu chính sách quốc phòng và tài chính của Canada đã sử dụng những từ như “không thể” và “không thực tế” khi được hỏi liệu việc đáp ứng thời hạn vào tháng 6 có khả thi hay không. Chủ tịch Viện Các vấn đề quốc tế Stephen Saideman của Đại học Carleton cho rằng mục tiêu 2% nghĩa là chi tiêu quốc phòng của Canada sẽ tăng lên gần 50% và Canada không thể chi nhiều tiền như vậy một cách nhanh chóng. Ngay cả việc đạt được mức 2% trong vài năm tới cũng sẽ cực kỳ khó khăn đối với nước này do những hạn chế của việc mua sắm thiết bị quân sự.

Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành David Perry của Viện các vấn đề toàn cầu Canada cho rằng việc duy trì 2% GDP đồng nghĩa với việc phải thay đổi căn bản cách thức hoạt động của quân đội Canada, từ “mua máy bay hoặc mua tàu chiến cứ sau 30 hoặc 40 năm” sang “thành lực lượng an ninh quốc gia hiện đại và năng động hơn”. 

Điều này đòi hỏi phải có kế hoạch dài hạn và đầu tư vượt xa mức cần thiết để đạt được mức 2% hiện nay. Ngoài ra, theo ông Perry, Canada có thể chứng minh với các đồng minh rằng họ nghiêm túc trong việc đầu tư nhiều hơn vào quốc phòng một cách nhanh chóng bằng cách chi tiêu cho các nhu cầu cấp thiết mà quân nhân đã xác định như cải thiện căn cứ, xây dựng thêm nhà ở giá rẻ và tăng lương cho quân nhân.

Về ngắn hạn, theo các chuyên gia kinh tế, có một cách để Canada có thể đạt được mục tiêu của NATO nhanh hơn đó là thuế quan của Tổng thống Donald Trump làm giảm GDP của Canada.

Vậy Canada sẽ phải làm gì để đáp ứng được con số 2% đầy thách thức như vậy? Văn phòng Bộ trưởng Quốc phòng Bill Blair cho biết Canada tự hào là thành viên sáng lập NATO và nước này có một kế hoạch rõ ràng, đáng tin cậy và khả thi để đạt được mục tiêu 2% của khối. Canada cũng vừa tái khẳng định ý định đẩy nhanh tiến độ chi tiêu quốc phòng-thực hiện các khoản đầu tư mới đáng kể vào lực lượng vũ trang Canada. Dựa trên GDP dự kiến trong năm nay của Canada là 3,1 nghìn tỷ CAD, nước này sẽ cần thêm 20 tỷ CAD để đạt được ngay mức 2% cho quốc phòng.

Đối mặt với những lời chỉ trích liên tục của Tổng thống Donald Trump về chi tiêu quốc phòng, Bộ trưởng Bill Blair đã xoa dịu trên CBC News rằng “hoàn toàn có thể đạt được” mục tiêu 2% GDP cho quốc phòng trong vòng hai năm. Mốc thời gian tăng tốc để đạt được mục tiêu này vào năm 2027 sớm hơn khoảng 5 năm so với những gì Thủ tướng Canada Justin Trudeau công bố vào tháng 7 năm ngoái.

Cựu viên chức PBO Kevin Page hiện là Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Viện nghiên cứu Tài chính và Dân chủ tại Đại học Ottawa cho rằng, việc huy động đủ số tiền cần thiết để đạt mục tiêu 2% một cách nhanh chóng sẽ đòi hỏi “một số sự kết hợp” giữa thâm hụt ngân sách, cắt giảm chi tiêu và tăng doanh thu, nói cách khác là tăng thuế.

XUÂN PHONG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.