Nhân vật kế nhiệm bà Merkel sẽ phụ thuộc vào người mà các đảng hàng đầu ở Đức đề cử cho vị trí thủ tướng. Trong các cuộc thăm dò gần đây, Đảng CDU đang dẫn đầu về khả năng ứng viên đề cử của đảng mình sẽ ngồi vào chiếc ghế quyền lực mà bà Merkel là chủ nhân trong 4 nhiệm kỳ liên tiếp. Uy tín của Đảng CDU gia tăng một phần là nhờ nước Đức kiểm soát tương đối thành công đại dịch Covid-19 dưới sự điều hành của “người đàn bà thép” Merkel. Ngoài ra, xu hướng khá phổ biến ở Đức là hầu hết cử tri chọn các chính đảng lớn (lớn nhất là CDU), vốn bị cho là hoạt động như các “siêu thị”, cung cấp mỗi thứ một ít cho tất cả mọi người mà không gây ra điều gì ngạc nhiên hay gián đoạn. Vì vậy, cuộc đua quyền lực của CDU đang thu hút nhiều sự chú ý.

Ông Friedrich Merz. Ảnh: The Economist

Ba ứng cử viên tranh chức Chủ tịch Đảng CDU là ông Armin Laschet, Thủ hiến bang Nordrhein-Westfalen; ông Friedrich Merz, cựu lãnh đạo nhóm nghị sĩ liên Đảng bảo thủ CDU/CSU trong Quốc hội; và ông Norbert Rottgen, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Quốc hội. Chưa có ai nổi bật hẳn trong 3 nhân vật, nhưng người đang được bà Merkel ủng hộ hơn cả là ông Armin Laschet. Trong khi hai nhân vật còn lại đều từng ít nhiều có “hiềm khích” với nữ thủ tướng quyền lực, ông Laschet lại được lòng bà nhờ những động thái cho thấy sẽ là người kế nhiệm trung thành với các chính sách của chính quyền đương nhiệm. Ông Rottgen từng có thời gian giữ chức Bộ trưởng Bộ Môi trường và bị bà Merkel cách chức. Còn ông Merz gần như đối đầu với bà Merkel bởi từng công khai chỉ trích một số chính sách của đương kim thủ tướng. Với quan điểm cứng rắn, ông vận động siết chặt chính sách nhập cư và kêu gọi đề ra các quy định nghiêm ngặt hơn với người tị nạn. Thậm chí, với vai trò Phó chủ tịch Hội đồng kinh tế CDU từ tháng 6-2019, ông còn bị coi là “khắc tinh” của bà Merkel. Theo các cuộc thăm dò dư luận gần đây, ông Merz nhận được 27% sự ủng hộ, tuy nhiên sự ủng hộ đang có xu hướng giảm sút. Tỷ lệ dành cho ông Rottgen là 16% và đang tăng nhẹ. Trong khi đó, tỷ lệ ủng hộ ông Laschet lại đang thấp hơn cả. Điều đáng chú ý, 21% số người được hỏi đã tích vào ô “không ai trong 3 người nói trên”, làm gia tăng sự không chắc chắn của cả 3 nhân vật này. 

Bởi vậy cũng dễ hiểu tại sao đến nay người ta cũng chưa rõ ưu thế tranh cử của 3 ứng viên của CDU là gì và mỗi người đại diện cho điều gì, mặc dù cả ba đều đang cố gắng tận dụng các điểm mạnh của mình để vận động tranh cử. Quan điểm cứng rắn của ông Merz được những người ủng hộ kỳ vọng có thể giúp mang lại phiếu bầu cho CDU trước các đối thủ khác. Chính sách nhập cư bị chỉ trích còn lỏng lẻo của chính quyền đương nhiệm đã tạo áp lực không nhỏ đối với nền kinh tế Đức, khiến một bộ phận lớn cử tri quay sang bỏ phiếu cho các đảng cực hữu. Trong khi đó, ông Laschet đang vận động tranh cử dựa trên kinh nghiệm của mình với tư cách là thủ hiến của bang đông dân nhất trong số 16 bang của Đức. Đây được cho là lợi thế của ông Laschet so với hai đối thủ còn lại. Thông điệp bất thành văn của ông có thể hiểu đơn giản là “chủ nghĩa Merkel sẽ tiếp tục trong 4 năm nữa”, tức là không có bất kỳ sự thay đổi nào trong chính sách đối nội hay đối ngoại. Điều này giúp giải thích vì sao ông lại được đương kim nữ thủ tướng hậu thuẫn. Ứng viên trẻ tuổi nhất Rottgen tỏ ra táo bạo hơn cả trong cách khai thác các lợi thế của mình. Với tư cách một chuyên gia về chính sách đối ngoại, ông đã cho thấy muốn cứng rắn hơn với Nga và Trung Quốc so với hai ứng viên còn lại. Giới phân tích cũng cho rằng, sẽ không có sự “liên tục hoàn toàn” với “kỷ nguyên” của bà Merkel nếu ông Rottgen lên nắm quyền. Điều này ám chỉ, ông sẽ không hẳn trung thành với các chính sách của bà như đối thủ Laschet. 

Liệu ai có thể đủ sức vượt qua bức “tượng đài” Merkel? Thực sự khó có câu trả lời trước tình hình hiện nay.

HẠNH NGUYÊN