Thiện chí từ khi chiến tranh chưa kết thúc

Hoạt động tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích đã được Việt Nam bắt đầu ngay sau khi ký kết Hiệp định Paris năm 1973. Hoạt động này được nâng lên một cấp cao hơn từ năm 1988 khi có sự tham gia của các đội tìm kiếm hỗn hợp Việt Nam-Mỹ. Với nỗ lực của cả hai bên, tới nay, 170 đợt tìm kiếm đã được thực hiện, góp phần hồi hương hàng trăm hài cốt quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh. Đây là hoạt động hợp tác góp phần tạo dựng niềm tin để bình thường hóa và thúc đẩy quan hệ ngoại giao song phương. Từng là cựu thù, Việt Nam và Mỹ đã bình thường hóa quan hệ và nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược toàn diện, mở thêm cơ hội hợp tác giữa hai nước trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là khắc phục hậu quả chiến tranh.

Huấn luyện rà phá bom mìn cho cán bộ của Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam tại thao trường Trung Hà (Hà Nội), thao trường do Mỹ tài trợ, xây dựng và chuyển giao cho Việt Nam tháng 10-2024. Ảnh: PHAN ĐỨC TUẤN 

Hợp tác tìm kiếm quân nhân mất tích không có nghĩa là chỉ tìm kiếm quân nhân Mỹ. Những năm gần đây, phía Mỹ cũng cung cấp cho Việt Nam nhiều bộ hồ sơ về bộ đội Việt Nam hy sinh hoặc mất tích trong chiến tranh cùng nhiều kỷ vật chiến tranh. Đây là lĩnh vực mà Bộ Quốc phòng Việt Nam mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của phía Mỹ, nhất là khi Việt Nam còn khoảng 180.000 liệt sĩ chưa được tìm thấy.

Trong tháng 7 vừa qua, phía Mỹ đã bàn giao trang thiết bị, vật tư, hóa chất và quy trình phục vụ xét nghiệm ADN nhằm nâng cao năng lực giám định hài cốt liệt sĩ. Các kết quả ban đầu của dự án này rất đáng ghi nhận khi tỷ lệ chiết tách thành công ADN từ các mẫu hài cốt tăng từ 22% lên 70%, minh chứng cho một bước tiến quan trọng về công nghệ. Đặc biệt, việc giải trình tự gen và phân tích chỉ thị SNP đã mở ra khả năng khớp nối với thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4 hoặc 5 thế hệ-điều chưa từng đạt được trước đây. Đây là lần đầu tiên các chuyên gia chứng minh được tính khả thi của việc áp dụng công nghệ tiên tiến vào công tác giám định ADN hài cốt quân nhân Việt Nam.

Tới mở rộng hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh

Hồi sinh những “vùng đất chết” bởi ô nhiễm bom mìn và chất độc dioxin, hỗ trợ nạn nhân của những di sản chiến tranh chết chóc và mang lại cuộc sống bình yên cho người dân là một nỗ lực bền bỉ của Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành liên quan. Thành quả của những nỗ lực này cũng có phần đóng góp rất lớn của công tác đối ngoại quốc phòng trong những năm qua.

Theo các số liệu khảo sát được công bố, ước tính số bom đạn sau chiến tranh để lại ở Việt Nam khoảng 800.000 tấn. Thống kê đến năm 2023, sau hàng chục năm tiến hành rà phá bom mìn, hiện vẫn còn khoảng 5,6 triệu héc-ta, tương đương với 17,71% tổng diện tích cả nước còn bị ô nhiễm. Con số này cho thấy còn cần rất nhiều thời gian và nguồn lực lớn để làm sạch hoàn toàn, trả lại cuộc sống an toàn cho nhân dân. Bên cạnh đó, hiện cả nước có hơn 7 triệu người khuyết tật, trong đó có hàng vạn người là nạn nhân của bom mìn và chất độc dioxin. Từ năm 1975 đến nay, bom mìn tồn sót đã làm hơn 40.000 người thiệt mạng, 60.000 người bị thương, trong đó phần lớn là lao động chính trong gia đình và trẻ em. Tại một số tỉnh miền Trung, có hơn 22.800 người là nạn nhân do vướng bom mìn trong quá trình sinh hoạt, sản xuất, trong đó có 10.540 người chết và 12.260 người bị thương.

Điểm lại con số trên để thấy hậu quả nặng nề mà chiến tranh để lại cho đến ngày nay. Để xử lý những hậu quả này cần sự hỗ trợ rất lớn của cộng đồng quốc tế. Các hoạt động đối ngoại quốc phòng đã giúp bạn bè thế giới hiểu hơn về hậu quả của chiến tranh ở Việt Nam và chung tay cùng Việt Nam khắc phục. Trong những năm qua, hàng chục dự án với tổng mức đầu tư lên tới hàng trăm triệu USD đã được thực hiện để rà phá bom mìn, tẩy độc dioxin và hỗ trợ nạn nhân. Khi chưa sáp nhập tỉnh, tỉnh Quảng Trị cũ, một trong những tỉnh bị ô nhiễm bom mìn nặng nhất ở nước ta, dự kiến năm 2025 sẽ công bố là tỉnh không còn bị ảnh hưởng bởi bom mìn. Đó là một kết quả hết sức ấn tượng khi khắc phục bom mìn cần rất nhiều thời gian và nguồn lực.

Cùng với đó, việc hoàn thành dự án tẩy độc dioxin ở sân bay Đà Nẵng năm 2018, sân bay A So (TP Huế) năm 2023 và xử lý dioxin ở sân bay Biên Hòa (tỉnh Đồng Nai) hiện nay vừa góp phần giải phóng những “vùng đất chết”, tạo điều kiện phát triển kinh tế-xã hội, vừa là minh chứng sống động cho những thành tựu mà hợp tác quốc tế và đối ngoại quốc phòng mang lại.

(còn nữa)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Đối ngoại quốc phòng xem các tin, bài liên quan.