QĐND - Cuối tháng 5, lãi suất cho vay ở mức 27-28%/năm đã gây xáo động thị trường, tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Các doanh nghiệp rơi vào cảnh khó khăn, hoạt động cầm chừng. Kéo giảm lãi suất ở mức ổn định trở thành thách thức lớn trong việc thực hiện các nhóm giải pháp đưa ra trong thực hiện Nghị quyết 11/NQ-CP của Chính phủ.

Doanh nghiệp lao đao vì lãi suất tăng cao

Hiện nay, mức trần lãi suất huy động bằng VNĐ được quy định là 14% chỉ mang tính hình thức, không phản ánh đúng thực tế thị trường lãi suất. Nhiều ngân hàng thương mại đã “lách” quy định của Ngân hàng Nhà nước bằng các hình thức thỏa thuận ngầm, nâng lãi suất tiền gửi tăng cao để huy động vốn, phổ biến ở mức từ 17 đến 18%; đồng thời đẩy lãi suất cho vay lên mức 27-28%/năm.

Ông Vũ Xuân Lợi, Giám đốc Công ty TNHH Tân Lai, chuyên gia công hàng điện tử lớn ở quận Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: "Lãi vay bị đẩy lên quá cao khiến doanh nghiệp sản xuất như chúng tôi rơi vào thế kẹt cứng, chịu lỗ nặng. Sản phẩm chúng tôi sản xuất theo đơn đặt hàng chỉ được quyết toán sau khi hoàn tất hợp đồng, nên phải dựa vào nguồn vốn vay. Giờ đây, chúng tôi phải bấm bụng chịu lỗ để hoàn tất hợp đồng cũ. Không dám ký hợp đồng mới vì càng làm càng lỗ".

 Lãi suất cho vay tăng cao, nhưng không phải ngân hàng nào cũng sẵn sàng rót vốn cho doanh nghiệp. Lãnh đạo một ngân hàng thương mại ở Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, việc chọn lựa khách hàng cho vay được thực hiện kỹ lưỡng và chặt chẽ hơn trước, ưu tiên cho các khách hàng thân quen, có truyền thống trả nợ vốn vay tốt.

Các ngân hàng nhỏ ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay cũng đang bị thiếu nguồn vốn. Để huy động vốn, nhiều ngân hàng đã tìm mọi cách “lách” luật bằng nhiều hình thức, gây xáo trộn thị trường lãi suất. Thiếu nguồn vốn nên nhiều ngân hàng đã siết chặt đầu ra khiến nhiều doanh nghiệp cần vốn, phải loay hoay vay nóng từ thị trường chợ đen với lãi suất 50-60%/năm. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa đã phải tìm đến các giải pháp cắt giảm đầu tư, kiểm soát chặt chẽ chi tiêu, quay vòng vốn nhanh, huy động vốn của nhân viên… hoặc tạm ngưng sản xuất để chờ lãi suất giảm.

Khách hàng đến giao dịch tại một ngân hàng thương mại ở Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Diệp Đức Minh

Tiến sĩ Lê Thẩm Dương, Trưởng khoa Quản trị và Kinh doanh Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh, cho biết, lãi suất tăng cao do các nguyên nhân: Lạm phát tăng cao, thị trường tiền tệ bị mất cân đối cung – cầu; hiện tượng “cầu ảo” xuất hiện khi các ngân hàng tham gia cuộc đua lãi suất để huy động vốn; thị trường tiền tệ liên ngân hàng không thông.

Lãi suất giảm khi kiềm chế được lạm phát

Lãnh đạo một ngân hàng thương mại cổ phần lớn ở Thành phố Hồ Chí Minh đã kiến nghị, Ngân hàng Nhà nước cần rót nguồn vốn cho các ngân hàng nhỏ nhằm giảm áp lực về nguồn vốn, không tìm cách lách luật để huy động vốn vượt trần, dẫn đến lãi suất cho vay bị đẩy lên quá cao.

Trao đổi với chúng tôi, Tiến sĩ Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách Tài chính, tiền tệ Quốc gia cho biết: "Việc đặt vấn đề kéo giảm lãi suất vào thời điểm này là không thể vì hiện nay lãi suất huy động âm, chỉ số lạm phát cao hơn lãi suất. Phải chờ đến tháng 6-2011, khi CPI sẽ xuống dưới 1%, lúc đó hình thành mặt bằng giá mới trên nền lạm phát hiện nay thì mới đặt vấn đề giảm lãi suất, tung nguồn tiền ra thị trường để giảm áp lực về vốn, giúp giảm lãi suất. Theo tôi, hiện nay, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước không nên vì áp lực thúc ép nào mà tung nguồn tiền cho các ngân hàng để giảm lãi suất. Vì kinh nghiệm năm 2010, việc tung tiền ra cho các ngân hàng ở 6 tháng cuối năm đã dẫn đến hậu quả lạm phát tăng cao, khó kiểm soát. Để lãi suất có thể hạ, cần kiểm soát tín dụng dưới 20% và thực hiện đồng bộ các chính sách cắt giảm đầu tư công, bội chi ngân sách".

 Nói về vấn đề doanh nghiệp “khát” vốn, Tiến sĩ Trần Du Lịch lý giải: Tăng trưởng dư nợ 20% trong năm 2011 khoảng 460 nghìn tỷ đồng. Nguồn vốn tăng này cần được tái cấu trúc, đúng mục tiêu, nhất là cần tập trung cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, để giúp ổn định sản xuất, tạo việc làm. Kiểm soát tốt nguồn vốn này sẽ không gây ra tình trạng thiếu vốn cho nền kinh tế.

Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển, Giám đốc Viện Nghiên cứu tin học và Kinh tế ứng dụng cho biết: Trong khi lãi suất huy động quá cao, thì lãi suất cho vay lại có biên độ quá hẹp. Để kéo giảm lãi suất, Ngân hàng Nhà nước cần xem xét, cơ cấu lại lãi suất, trong đó chú trọng nới rộng biên độ lãi suất cho vay đối với từng loại dịch vụ tín dụng, sát với nhu cầu tín dụng của thị trường.

Về việc này, Tiến sĩ Lê Thẩm Dương, cho rằng: Việc điều chỉnh lãi suất giảm trên nguyên lý phải từ từ, đủ độ ngấm; không thể nóng vội. Lạm phát tăng cao từ tháng 2 và đã qua độ đỉnh điểm vào tháng 4. Trong tháng 5, chỉ số CPI của cả Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã giảm mạnh. Do đó không nên quá lo lắng và can thiệp quá mạnh vào các mức trần lãi suất đầu vào, đầu ra bằng các chính sách tiền tệ. Cần thực hiện quyết liệt và đồng bộ các giải pháp của Nghị quyết 11/2011/NQ-CP, kèm theo một số chính sách điều chỉnh linh hoạt. Lãi suất huy động trần 14%/năm cần được giữ nguyên. Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cần: Cắt giảm đầu tư công, bội chi ngân sách quyết liệt hơn nữa, kiên quyết giữ được tăng trưởng tín dụng không được quá 20%, quản lý chặt thị trường liên ngân hàng, bơm vốn một cách linh hoạt cho một số ngân hàng nhỏ thực sự “khát” vốn. Nếu các giải pháp trên được thực hiện đồng bộ và quyết liệt thì thị trường lãi suất sẽ giảm một cách tự nhiên, theo đúng quy luật khi lạm phát giảm chỉ trong một vài tháng tới.

Đặng Trung Kiên