Tuyên bố của Tổng thống Donald Trump được đưa ra sau khi HĐBA ngày 14-8 bác yêu cầu của Mỹ kéo dài lệnh cấm vận vũ khí của LHQ đối với Iran sẽ hết hạn vào tháng 10 tới. Nhà lãnh đạo Mỹ còn cho biết, Mỹ đã dự báo trước được kết quả này tại cuộc bỏ phiếu ở HĐBA và sẽ đưa ra hành động tiếp theo trong tuần tới. 

Tổng thống Iran Hassan Rouhani gọi thất bại của Mỹ tại HĐBA là chiến thắng của quốc gia Hồi giáo này. Theo ông, “đây là lần đầu tiên Mỹ đề xuất một dự thảo nghị quyết tại HĐBA LHQ và chỉ rất ít quốc gia ủng hộ. Đây là một chiến thắng chính trị cho Iran và sự thất bại pháp lý, chính trị đối với nước Mỹ”. Kết quả bỏ phiếu với 2 trong số 15 thành viên HĐBA ủng hộ dự thảo nghị quyết đã cho thấy Mỹ đang bị cô lập trong chiến dịch gây sức ép tối đa với Iran. 

Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc bác bỏ dự thảo nghị quyết của Mỹ nhằm kéo dài lệnh cấm vận vũ khí đối với Iran. Ảnh: Getty Images

Với tuyên bố mới nhất của Tổng thống Donald Trump, Mỹ có thể sẽ kích hoạt điều khoản khôi phục toàn bộ các lệnh cấm vận trong Nghị quyết 2231 của HĐBA về việc ủng hộ thỏa thuận hạt nhân Iran và đơn phương áp đặt một lệnh cấm vận vũ khí khác. Ông Ilan Goldenberg, chuyên gia cao cấp tại Trung tâm An ninh Mỹ mới (CNAS) cho rằng, Mỹ biết từ trước lệnh cấm vận sẽ không được gia hạn, nhưng đây sẽ là cái cớ để Mỹ tìm cách kích hoạt điều khoản về khôi phục cấm vận tức thời và phá hủy những gì còn lại của JCPOA. Mỹ muốn ngăn chặn hoàn toàn việc Iran mua sắm những vũ khí tối tân sau khi kết thúc lệnh cấm vận.

Đại sứ Mỹ tại LHQ, bà Kelly Kraft đã chỉ trích mạnh mẽ các quốc gia phản đối hoặc từ bỏ yêu cầu mở rộng lệnh cấm vận vũ khí đối với Iran. Bà nhấn mạnh: “Thất bại hôm nay của HĐBA sẽ không phục vụ cho hòa bình hay an ninh. Thay vào đó, nó châm ngòi cho cuộc xung đột lớn hơn và gây mất an ninh hơn nữa”.

Tuy nhiên, động thái của Mỹ mới là tâm điểm gây tranh cãi trong những ngày qua. Việc Mỹ cảnh báo sẽ đơn phương trừng phạt Iran được giới phân tích cho rằng sẽ đẩy HĐBA vào một cuộc khủng hoảng ngoại giao tồi tệ nhất từ trước đến nay. Vì mặc dù châu Âu ủng hộ việc gia hạn lệnh cấm vận vũ khí nhưng vẫn ưu tiên việc duy trì thỏa thuận hạt nhân JCPOA hơn. Việc áp đặt lệnh cấm vận này có thể "giết chết" thỏa thuận hạt nhân vì Iran sẽ mất động lực chính để kiềm chế các hoạt động hạt nhân của mình. Động thái mới của chính quyền Donald Trump được cho là sẽ càng làm gia tăng hố sâu ngăn cách giữa Mỹ với các đồng minh phương Tây vốn vẫn tiếp tục ủng hộ thực thi thỏa thuận JCPOA.

Đó là chưa kể động thái của Mỹ sẽ khó tránh khỏi những thách thức từ các thành viên khác của HĐBA, những nước sẽ cho rằng Mỹ không có thẩm quyền tái áp đặt các lệnh trừng phạt của LHQ do đã rút khỏi JCPOA. Nhưng chưa rõ Nga, Trung Quốc (hai thành viên bỏ phiếu chống) cũng như các thành viên bỏ phiếu trắng cho dự thảo nghị quyết nói trên của Mỹ tại HĐBA, sẽ làm cách nào để Mỹ dừng kích hoạt các lệnh trừng phạt Iran.

Trong khi đó, Tổng thống Donald Trump cho biết, có thể ông sẽ không tham dự hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp về Iran do Tổng thống Nga Vladimir Putin đề xuất. Tổng thống Vladimir Putin đã kêu gọi các nước thành viên thường trực của HĐBA và Đức tổ chức một hội nghị về Iran nhằm tránh leo thang căng thẳng tại vùng Vịnh. Theo Nga, đây là một vấn đề cấp bách và Iran đang là mục tiêu của “những cáo buộc vô căn cứ”. “Có lẽ tôi sẽ không tham gia. Tôi muốn đợi cho đến sau bầu cử tổng thống Mỹ. Tôi nghĩ Iran là nước đang muốn tôi thất bại thảm hại trong cuộc bầu cử này, vì tôi đã có bước đi khiến họ không có đủ tài chính để phục vụ cho những mục đích của mình”, ông Donald Trump nói.

XUÂN PHONG