Vừa tác chiến, vừa tiễu phỉ

QĐND - Trung đoàn 72 thành lập trên cơ sở các chi đội Giải phóng quân và các tiểu đoàn Vệ quốc đoàn có nhiệm vụ bảo vệ hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn. Các đơn vị tiền thân của trung đoàn đã giải phóng Thái Nguyên trong cách mạng Tháng Tám năm 1945 và chuẩn bị tích cực để toàn quốc bước vào kháng chiến. Sau ngày 7-10-1947, khi quân đội Pháp mở cuộc tiến công quy mô lớn lên Việt Bắc, nhảy dù xuống Bắc Kạn. Toàn trung đoàn được điều động lên chiến đấu ở chiến trường Bắc Kạn và lấy tên là Trung đoàn 72-Bắc Kạn.

Chiến trường Bắc Kạn bấy giờ đặc biệt khó khăn, gian khổ, địa hình hiểm trở, thời tiết khắc nghiệt. Nhưng với sự lãnh đạo, chỉ đạo của Chiến khu 1 và Tỉnh ủy Bắc Kạn, sự giúp đỡ, đùm bọc của nhân dân và hiệp đồng tác chiến với các lực lượng vũ trang trên địa bàn, Trung đoàn 72-Bắc Kạn đã chiến đấu anh dũng, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trên giao. Thực hiện phương châm chỉ đạo của Tổng Quân ủy “đại đội độc lập, tiểu đoàn tập trung”, lãnh đạo, chỉ huy Trung đoàn 72 đã giữ lại Tiểu đoàn 55 làm đơn vị tập trung; tổ chức hai Tiểu đoàn 43, 49 thành 5 đại đội độc lập đưa về 5 huyện của tỉnh Bắc Kạn: Chợ Rã, Chợ Đồn, Bạch Thông, Ngân Sơn, Nà Rì, vừa chiến đấu bảo vệ địa phương và xây dựng lực lượng dân quân, du kích, phát triển chiến tranh nhân dân. Chỉ một thời gian ngắn, tình hình các địa phương trên toàn tỉnh đi vào ổn định. Tiếng súng đánh địch của các đơn vị bộ đội, dân quân, du kích vang lên khắp nơi, động viên nhân dân các dân tộc trong tỉnh đứng lên đánh địch bảo vệ bản làng.

Phối hợp với các đơn vị bộ đội chủ lực, dân quân, du kích địa phương, Trung đoàn 72 đã linh hoạt kết hợp hình thức tác chiến tập trung, phân tán buộc quân Pháp phải từng bước thu hẹp khu vực chiếm đóng và buộc phải rút quân khỏi Chợ Đồn, Chợ Rã, Chợ Mới, Cao Kỳ... Bằng các trận đánh tập kích, phục kích liên tục trên Đường số 3, ngăn chặn các cuộc hành quân càn quét của địch, khiến địch mỗi khi tiếp tế từ Cao Bằng đến Bắc Kạn đều phải rải bộ binh chiếm các vị trí trọng yếu rồi mới dám cho xe cơ giới cơ động trên đường. Song chúng luôn bị Trung đoàn 72 tổ chức phục kích, đánh chặn, phải dùng máy bay để tiếp tế cho đội quân chiếm đóng ở Bắc Kạn.

Trung đoàn 72 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ các cơ quan của Trung ương Đảng, Nhà nước, Chính phủ và địa phương. Khi địch nhảy dù xuống chiếm đóng Bắc Kạn, các đơn vị của Trung đoàn 72 vừa chiến đấu vừa tham gia di chuyển kho tàng. Trong thời gian bị địch chiếm đóng, Trung đoàn kết hợp với tỉnh Bắc Kạn tổ chức mạng lưới bảo vệ rất tốt nên không có cơ sở nào bị tiến công bất ngờ.

Để ổn định an ninh ở hậu phương, Trung đoàn 72 cử các đại đội độc lập cùng đội tuyên truyền vũ trang của Trung đoàn phối hợp với công an địa phương tiễu phỉ ở Chợ Rã, vận động nhân dân không theo phỉ và vận động những người theo phỉ trở về với cách mạng. Các đơn vị của Trung đoàn 72 còn thực hiện các đòn tiến công vào tận sào huyệt của bọn phỉ ngoan cố, trấn áp những tên phỉ cầm đầu kiên quyết. Nhờ đó đến giữa năm 1949, lực lượng phỉ trên địa bàn Bắc Kạn hoàn toàn tan rã.