QĐND - Đến Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, khách tham quan dễ dàng nhận ra một lựu pháo sơn màu xanh, đặt trực diện hướng cổng chính đi vào. Đó là Lựu pháo M2A1 105mm, loại vũ khí hạng nặng đầu tiên của Quân đội ta.

Lựu pháo 105mm trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam.

Tháng 1-1953, trung đoàn pháo binh mặt đất đầu tiên, đơn vị hỏa lực mạnh nhất của quân đội Việt Minh (Trung đoàn Pháo binh 45) bí mật về nước từ Trung Quốc. Bấy giờ, trung đoàn có khoảng 20 khẩu lựu pháo 105mm do Trung Quốc viện trợ, cùng 4 khẩu chiếm được của quân Pháp.

Nguồn gốc của loại pháo viện trợ khá lý thú. Ban đầu, lựu pháo được Mỹ viện trợ cho quân đội Tưởng Giới Thạch. Sau cách mạng Trung Quốc, lực lượng Tưởng Giới Thạch bị đánh bại, nhà nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa (thành lập năm 1949) đã viện trợ số lựu pháo này cho Quân đội ta.

Loại lựu pháo 105mm được sản xuất năm 1941 là loại pháo mặt đất chủ lực của quân đội Đồng minh trong chiến tranh thế giới thứ hai. Pháo được chế tạo theo công nghệ khá đơn giản nhưng có hiệu quả chiến đấu rất cao. Pháo có tầm bắn tối đa 11.270m; có thể bắn nhiều loại đạn khác nhau như: Đạn chất nổ mạnh HEAT dùng để diệt lô cốt, xe thiết giáp; đạn phân mảnh diệt bộ binh; đạn khói đánh dấu vị trí...

Thấy rõ tính năng ưu việt của loại pháo này, với mục đích nhanh chóng tiêu diệt “pháo đài bất khả xâm phạm” Điện Biên Phủ, lựu pháo 105mm được bộ đội ta bí mật chuyển lên trận địa bằng sức người - phương pháp chưa từng có tiền lệ trong lịch sử chiến tranh thế giới. Thế nhưng, những khẩu lựu pháo nặng hơn 2 tấn vẫn được bộ đội ta kéo vào, kéo ra theo đúng ý định tác chiến, góp phần làm nên Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954.

Bài và ảnh: NGUYỄN THÀNH VINH