QĐND - Kể từ khi chính thức được đưa vào chiến đấu, tên lửa SAM-2 đã chứng tỏ được sự lợi hại khi “hạ gục” nhiều máy bay, trong đó có máy bay B-52 của địch. Để chống lại tên lửa SAM-2, ngoài thủ đoạn gây nhiễu, không quân Mỹ còn sử dụng tên lửa sơ-rai (Shrike) hòng phá hoại trận địa tên lửa của ta.

Sơ-rai là loại tên lửa chống ra-đa, thường trang bị cho máy bay F105F, F105G hoặc F4D và có thể phóng từ cự ly 48km (loại cải tiến có thể phóng từ cự ly 72km). Tên lửa Sơ-rai có đầu tự dẫn, hoạt động theo nguyên tắc tự động điều khiển theo bức xạ sóng điện từ. Khi thu được tín hiệu của nguồn bức xạ (phát ra từ đài ra-đa điều khiển tên lửa), tên lửa sơ-rai sẽ được tự động điều khiển lao vào trận địa để phá hủy mục tiêu. Thời gian đầu, loại tên lửa này đã gây nhiều tổn thất cho bộ đội ta. Có lúc, bộ đội xuất hiện tâm lý ngại mở ra-đa vì sợ tên lửa sơ-rai tấn công, ảnh hưởng đến hiệu quả tác chiến.

Trước tình hình đó, các cán bộ thuộc Viện Kỹ thuật quân sự (nay là Viện Khoa học và Công nghệ quân sự) đã chủ động nghiên cứu cách chống lại tên lửa sơ-rai. Một câu hỏi đặt ra là sơ-rai bám mục tiêu theo cánh sóng, vậy khi tắt ra-đa, tên lửa có “nhớ” được tọa độ mục tiêu để tiếp tục bay đến vị trí đài ra-đa nữa không? Giải đáp câu hỏi này sẽ giúp bộ đội có cách phòng tránh tên lửa sơ-rai hiệu quả. Có ý kiến cho rằng, trong trường hợp này, tên lửa vẫn “nhớ” được tọa độ và tiếp tục lao đến mục tiêu. Tuy nhiên, qua nghiên cứu chiến lợi phẩm gồm một đầu điều khiển của tên lửa và một quả tên lửa sơ-rai còn nguyên vẹn thu được của địch, các nhà khoa học đã tìm ra nguyên lý điều khiển của tên lửa. Từ kết quả nghiên cứu, Viện Kỹ thuật quân sự kết luận: “Khi tắt đài ra-đa, tên lửa sơ-rai sẽ không nhớ được mục tiêu và sẽ bay theo quỹ đạo của vật rơi tự do”. Khẳng định này có ý nghĩa quan trọng trong tìm kiếm biện pháp đối phó với tên lửa. Khi phát hiện địch phóng tên lửa sơ-rai vào đài điều khiển, nếu tắt phát xạ, tên lửa sẽ bị rơi tự do. Thời gian mất tín hiệu càng dài, tên lửa cách đài ra-đa càng xa, từ đó bộ đội có thể tính toán được thời gian thích hợp để tắt đài ra-đa nhằm tạo khoảng cách an toàn.

Trong 12 ngày đêm Chiến dịch “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không”, máy bay Mỹ đã phóng rất nhiều tên lửa sơ-rai xuống các trận địa tên lửa ở Hà Nội, Hải Phòng, nhưng với bản lĩnh, sự mưu trí, lòng dũng cảm, hầu hết các sĩ quan điều khiển đều xử trí hết sức thông minh và táo bạo, đã tính toán thời điểm tắt đài ra-đa hợp lý để vừa vô hiệu hóa được tên lửa, vừa bắn hạ được nhiều máy bay B-52 của Mỹ.

PHƯƠNG HIỀN