QĐND - Tỉnh Thái Nguyên là đầu mối giao thông, chân hàng quan trọng ở hướng bắc Hà Nội, đây cũng là hướng mà Quân chủng Phòng không-Không quân dự kiến địch sẽ sử dụng máy bay B-52 đánh phá ác liệt trong tháng 12-1972. Dự kiến trước các tình huống tác chiến phức tạp, Tỉnh ủy Thái Nguyên phối hợp chặt chẽ với Bộ tư lệnh Quân khu Việt Bắc chủ động xây dựng thế trận phòng không nhiều tầng, nhiều lớp, sẵn sàng đánh trả các đợt tiến công của máy bay địch.

Để bảo đảm khả năng đánh máy bay B-52 ở tầm cao kết hợp với lưới lửa phòng không lục quân tầm thấp, ta cơ động Trung đoàn 256 sử dụng pháo phòng không 100mm, bố trí thế trận chốt ôm mục tiêu và cơ động quanh chốt bảo vệ Khu công nghiệp gang thép Thái Nguyên, ga Lưu Xá... với chiến thuật đánh máy bay B-52 bằng cách dựng màn đạn tập trung nhiều khẩu đội với ngòi nổ định sẵn ở độ cao 10-12km... Đồng thời, cơ quan quân sự các cấp và các đơn vị đóng quân trên địa bàn tổ chức hàng trăm đài quan sát, trận địa phòng không bằng các loại súng có trong biên chế, bảo đảm đánh địch trên nhiều hướng, đánh từ xa đến gần, tập trung vào hướng tây bắc.

Đúng theo phương án đã dự kiến, bước vào chiến dịch (18-12 đến 30-12-1972), các trạm quan sát trên điểm cao ở đèo Khế và núi Pháo (hướng Tây Bắc) đã phát hiện kịp thời, chính xác các tốp máy bay chiến thuật chủ yếu men theo sườn bắc của dãy Tam Đảo, dọc sông Cầu, sông Công vào đánh phá Thái Nguyên. Do công tác chuẩn bị chiến đấu tốt, lại được báo động sớm, các trận địa phòng không tầm thấp của ta đã giăng lưới lửa dày đặc, đánh hất địch lên cao, buộc chúng phải ném bom bừa bãi, hạn chế thấp nhất thiệt hại. Đêm 24-12-1972, đài quan sát trên đèo Khế đã phát hiện, báo động sớm các tốp B-52 vào đánh Thái Nguyên. Với thế trận chuẩn bị sẵn, Trung đoàn 256 tập trung 3 đại đội (18 khẩu đội pháo 100mm) đồng loạt nhả đạn, dựng màn đạn bằng ngòi nổ định sẵn ở độ cao 12km, nên ta đã bắn cháy một chiếc B-52 của địch.

TRẦN MINH (Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên)