Thực hiện kế hoạch tác chiến Đông - Xuân 1953-1954, nhằm kéo giãn lực lượng địch phân tán trên khắp chiến trường, cuối tháng 1-1954, ta mở chiến dịch Tây Nguyên, tiến công tiêu diệt các cụm cứ điểm Măng Đen, Măng Bút, Kon Rẫy, mở toang cửa ngõ Bắc Tây Nguyên, khiến quân đội Pháp phải bỏ Kon Tum tháo chạy.  

Trước tình thế thị xã Plei - cu và quốc lộ 19 bị uy hiếp nặng, Pháp buộc phải điều Binh đoàn cơ động 100 từ Phú Yên lên chống đỡ. Bị thất bại ở ba hướng do ta từ Quy Nhơn đánh lên, An Khê đánh xuống và Phú Yên đánh ra, địch buộc phải hủy cuộc tấn công và rút quân, chỉ để Binh đoàn 100 ở lại cố thủ tập đoàn cứ điểm An Khê. Đầu tháng 5-1954, Liên khu 5 thành lập Trung đoàn 96 trên cơ sở Tiểu đoàn chủ lực 40 và 79 của liên khu. Ngay sau khi ra đời, Trung đoàn 96 khẩn trương ổn định tổ chức và hành quân lên phối hợp với đơn vị bạn cắt quốc lộ 19, triệt đường tiếp tế, buộc địch phải rút bỏ An Khê, đồng thời chủ động đánh tiêu diệt địch khi chúng rút chạy. 

Sau hơn 2 tháng bị bao vây cô lập, máy bay không đủ sức tiếp tế, ngày 24-6-1954, toàn bộ lực lượng địch ở An Khê rút về Plei - cu. 12 giờ 30 phút, địch vừa đến Đak Pơ thì lọt vào trận địa phục kích của ta đã bố trí sẵn tại một khúc cua tay áo gần đỉnh dốc Đak Pơ, khu vực km95 quốc lộ 19. Đây là một đoạn đường hẹp, hai bên nhiều cỏ cây và vách đá dựng đứng, nếu chiếc xe đầu tiên “chết” ở đoạn này thì đoàn xe phía sau không thể tiến lên được và địch không có đường rút chạy về phía sau. 

Khi địch lọt vào trận địa phục kích, chỉ huy Trung đoàn 96 lệnh cho Trung đội hỏa lực ĐKZ thuộc Tiểu đoàn 40 vận động bắn tiêu diệt chiếc xe đầu tiên vừa chạm đỉnh dốc. Xe đầu bị bắn cháy khiến hàng trăm chiếc xe bị ùn lại, đội hình dài hàng cây số. Cùng với hỏa lực ĐKZ, các mũi xung kích của ta đồng loạt xung phong, đánh vào đội hình địch. Toàn bộ Bộ chỉ huy Binh đoàn cơ động 100 bị tiêu diệt ngay đợt đầu. Sau cơn hoảng loạn, địch củng cố, phản kích ác liệt. Đến 19 giờ cùng ngày, Trung đoàn 96 cùng các lực lượng vũ trang địa phương bẻ gãy toàn bộ các cuộc phản kích của địch, hoàn toàn làm chủ trận địa.

Sau 55 ngày kể từ khi thành lập, Trung đoàn 96 đã lập công lớn, đánh tan một binh đoàn cơ động có phương tiện và vũ khí hiện đại, với số quân gấp hơn 5 lần. Đây là một trận vận động phục kích lớn, dũng cảm và linh hoạt, tận dụng được yếu tố bất ngờ, sử dụng lực lượng và hiệp đồng tác chiến đạt hiệu quả cao, đánh trúng vào chỗ yếu của địch, làm cho chúng thất bại nặng nề...

Phạm Hoàng Nguyên