QĐND - Phong trào cách mạng 1930-1931 nổ ra ở Nam Kỳ rồi lan ra Trung Kỳ đến Bắc Kỳ với 31 tỉnh, thành phố trong cả nước. Cao trào của cách mạng sôi động và quyết liệt nhất là ở Nghệ An và Hà Tĩnh (Nghệ-Tĩnh). Từ đầu năm 1930 đến cuối năm 1931, trên địa bàn Nghệ-Tĩnh đã có 1.080 cuộc đấu tranh của công nông. Trong đó nổi bật là các cuộc đấu tranh của 20.000 nông dân ở Thanh Chương (Nghệ An), của 8.000 nông dân huyện Hưng Nguyên, của 5.000 nông dân Nam Đàn… Kết quả của các cuộc đấu tranh đó là nhiều làng, xã đã lật đổ chính quyền thực dân phong kiến, thiết lập chính quyền của công nông. Chính quyền công nông đã phá bỏ luật lệ của chính quyền cũ, thực hiện quyền tự do dân chủ cho nhân dân, chia lại ruộng đất, bài trừ hủ tục…

Tuy nhiên bè lũ thực dân, đế quốc không ngồi yên. Chúng đã huy động mọi lực lượng để đàn áp chính quyền công nông, dìm các cuộc biểu tình trong biển máu, hòng dập tắt phong trào cách mạng. Để bảo vệ chính quyền cách mạng, các Đội tự vệ đã ra đời. Đây là lực lượng nòng cốt hỗ trợ phong trào cách mạng của quần chúng. Các Đội tự vệ có nhiệm vụ chống lại thực dân Pháp, diệt ác, trừ gian, bảo vệ cán bộ, bảo vệ cơ sở cách mạng, bảo vệ chính quyền Xô-viết. Từ bản chất trung thành, mang ý nghĩa tượng trưng cho cách mạng vô sản, hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng, nên các Đội tự vệ còn được gọi là Đội xích vệ - Tự vệ đỏ.

Tuy chưa có tổ chức dọc từ trên xuống dưới, nhưng trong cao trào Xô-viết, ở Nghệ-Tĩnh đã có 411 Đội Tự vệ đỏ với hơn 9.100 đội viên. Từ đó đến tháng 8-1945, Đội Tự vệ đỏ phát triển rộng khắp trên địa bàn toàn quốc, là lực lượng tin cậy của công nông trong quá trình đấu tranh cách mạng. Tự vệ đỏ đã làm tốt nhiệm vụ ngăn chặn mật thám Pháp, bọn Việt gian trà trộn vào hòng phá hoại các cuộc biểu tình; tổ chức tiêu diệt bọn phản cách mạng; tuần tra, canh gác bảo vệ làng xóm; bảo vệ an toàn các phiên xét xử bọn Việt gian; bài trừ hủ tục mê tín, dị đoan, cờ bạc, nghiện hút…

Ngoài các Đội Tự vệ đỏ, đến cuối năm 1939, đầu năm 1940, Ban công tác đội được thành lập để bảo vệ các An toàn khu, bảo vệ Đảng. Tiếp theo là các Đội danh dự trừ gian, Đội hộ lương diệt ác, Đội trinh sát… lần lượt ra đời. Các đội này cùng với Tự vệ đỏ đã ra đời trước đó, tuy có tên gọi khác nhau, nhưng đều có nhiệm vụ chung là thủ tiêu lực lượng phát-xít Nhật, thực dân Pháp, trừ khử Việt gian phản động, trừng trị bọn lưu manh, thực hiện các chính sách của Việt Minh, bảo vệ chính quyền cách mạng. Từ tính chất, chức năng, yêu cầu nhiệm vụ, các lực lượng nói trên đã trở thành lực lượng tiền thân của CAND. Trong đó, lực lượng Tự vệ đỏ là lực lượng có tính chất khởi nguồn.

KIM HÀ