QĐND -Trong đại tu động cơ ô tô, vòng găng phải thay mới 100%. Làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, liên tục, nhiệt độ cao, yêu cầu về kỹ thuật đối với vòng găng là phải luôn bảo đảm sự đàn hồi, giữ độ kín tốt để bảo đảm công suất động cơ, giảm tiêu hao nhiên liệu…

Cuối thập kỷ 50 của thế kỷ trước, Nhà máy sửa chữa ô tô Chiến Thắng (sau đổi tên thành Nhà máy Z151) là nhà máy lớn và hiện đại nhất của quân đội ta trong lĩnh vực này. Nếu không tự lực nghiên cứu sản xuất phụ tùng thay thế cho động cơ ô tô, đặc biệt là quả nén, vòng găng thì không thể hoàn thành nhiệm vụ bảo đảm kỹ thuật. Sau nhiều lần nghiên cứu, thử nghiệm, cuối cùng, các cán bộ, kỹ sư của nhà máy thống nhất dùng phương pháp đúc gang bằng máy ly tâm khuôn kim loại; nước gang rót vào khuôn ở tốc độ 600 vòng/phút, kết cấu tinh thể hạt nhỏ đều; tuy nhiên, phía ngoài có một lớp mỏng bị biến trắng, phải qua ủ nhiệt khử trắng mới đưa vào công đoạn tiện.

Giải quyết được vấn đề đúc gang, các cán bộ lại nghiên cứu luyện kim. Qua nhiều lần nấu luyện, bổ sung, khi phân tích hợp kim nếu đạt được yêu cầu về tính cơ lý, thì lấy đó làm chuẩn. Để thành phần hóa học ống gang đồng đều, nước gang khi rót vào khuôn phải đạt 1.150 đến 1.200 độ C và phải đốt bằng than cốc. Nhưng than cốc không có, lại phải tìm tòi cách ủ than gầy để nấu gang đạt nhiệt độ cao.

Sau khi ủ nhiệt khử trắng, ống gang được tiện đường kính ngoài và đường kính lỗ đến kích thước quy định của từng loại “cốt” vòng găng, tiếp theo là cắt thành từng vòng với chiều dày cộng kích thước dư đủ để sau này mài hai mặt phẳng. Các vòng găng được cắt bỏ một đoạn 12mm, làm miệng vòng găng, sau đó lần lượt lắp vào hai bộ gá chuyên dùng để tiện đường kính ngoài và đường kính lỗ đến kích thước tùy theo “cốt” sửa chữa.

Để đạt độ rắn, độ đàn hồi phải tiến hành xử lý nhiệt. Nguyên công cuối cùng là mài hai mặt phẳng. Trong một bộ vòng găng có vòng găng dầu và vòng găng hơi. Một quả nén chỉ có một vòng găng dầu, số vòng găng hơi nhiều gấp 3 lần. Bộ vòng găng cốt “không” của nhà máy sản xuất cho xe GAZ-51, GAZ-63, vòng găng số 1 được mạ cờ-rôm sốp trên bề mặt làm việc. Yêu cầu kỹ thuật của bộ vòng găng là phải đồng đều về tiêu chuẩn, đặc biệt là về sức đàn hồi phải đạt tỷ lệ cao. Các cán bộ phải dựa vào thực tế đo đạc trên vòng găng mới của xe GAZ-51, GAZ-63, đồng thời tìm tài liệu về sản xuất, sửa chữa hai loại xe trên của Liên Xô làm cơ sở xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật cho từng loại vòng găng, bộ vòng găng.

Tự lực nghiên cứu công nghệ sản xuất vòng găng trong điều kiện cơ sở vật chất còn thô sơ, kiến thức hạn chế là một thành công lớn. Nhà máy Chiến thắng (Cục Quản lý Xe-Máy) đã tự lực sản xuất được hai mặt hàng chủ yếu trong sửa chữa, đại tu động cơ ô tô là vòng găng và quả nén. Công nghệ này được sử dụng mãi sau này trong sản xuất phụ tùng ô tô.

Nguyễn Văn Mai (Nguyên Phó giám đốc Nhà máy Z151)