Truyền thống sáng tạo ở một nhà máy anh hùng

Kiểm tra nòng pháo sau gia công. 

Người thợ quân giới được Bác Hồ khen

Truyền thống sáng tạo của Nhà máy Z125 được hình thành ngay từ những ngày đầu tiên thành lập và đã được Báo Quân đội nhân dân giới thiệu, coi là tấm gương điển hình trong phong trào thi đua sản xuất, phục vụ tiền tuyến lớn. Đó là bài “Chuyện một bác công nhân quân giới” của nhà báo Nguyễn Trần Thiết, viết về người thợ quân giới Phạm Xuân Thản với những sáng kiến vô cùng hữu ích đăng trên Báo Quân đội nhân dân số 2265, ra ngày 17-9-1967. Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Báo Quân đội nhân dân, biết được sáng kiến lớn, có hiệu quả cao ấy, nên gửi lời khen ngợi và gửi Huy hiệu của Người tặng đồng chí Thản. Bức điện của Phủ Chủ tịch gửi Tổng cục Hậu cần ngày 19-10-1967 ghi rõ: “Đọc Báo Quân đội nhân dân ngày 17 tháng 9 năm 1967, Hồ Chủ tịch chỉ thị cho chúng tôi gửi tặng đồng chí Phạm Xuân Thản Huy hiệu của Người”.

Đọc lại và rất ấn tượng với câu chuyện mà nhà báo lão thành Nguyễn Trần Thiết viết về đồng chí Phạm Xuân Thản, trong chuyến về thăm Nhà máy Z125 mới đây, tôi đã tìm hiểu và xin kể lại một trong số nhiều câu chuyện về người thợ quân giới ấy.

Chuyện rằng, tháng 6-1967, Quân khu 4 gửi về Nhà máy V125 (tên gọi cũ của Nhà máy Z125) nhiều khẩu pháo 152mm đề nghị phục hồi rãnh mang cá để khắc phục tình trạng pháo bắn thiếu chính xác. Để giải quyết vấn đề này cần phải có máy bào cỡ lớn. Tuy vậy, bấy giờ nhà máy lại chưa có máy nào như thế. Người thợ già Phạm Xuân Thản có sáng kiến sử dụng máy tiện cũ cải tiến thành máy bào. Nhận được sự đồng ý của giám đốc nhà máy, đồng chí Thản cùng sự trợ giúp đắc lực của đồng nghiệp đã thiết kế, gia công một số chi tiết để cải tiến thành công máy tiện thành máy bào, rồi trực tiếp vận hành máy. Mất 16 giờ đồng hồ làm việc liên tục, rãnh mang cá của nòng pháo có chiều dài lên tới 2m đã được bào nhẵn, đáp ứng các thông số kỹ thuật cần thiết. Nhờ thế, toàn bộ những khẩu pháo 152mm đều được phục hồi rãnh mang cá theo đúng tiêu chuẩn, kịp thời chuyển lại mặt trận phục vụ chiến đấu, cải thiện đáng kể độ chính xác của pháo khi bắn, góp phần quan trọng vào những chiến thắng vang dội của Quân đội ta trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống giặc ngoại xâm và bè lũ bán nước.

Phát huy truyền thống của nhà máy, 50 năm qua, các thế hệ cán bộ, công nhân viên chức và người lao động Z125 luôn nêu cao tinh thần sáng tạo, vượt khó, hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao, làm chủ công nghệ, cải thiện chất lượng sản phẩm và tiết giảm đến mức tối thiểu chi phí sản xuất.

Bài báo viết về người thợ quân giới Phạm Xuân Thản trên Báo Quân đội nhân dân, số ra ngày 17-9-1967. 

Những sáng tạo mang thương hiệu Z125

Những thành tựu sáng tạo nổi bật gần đây nhất mà Đại tá Nguyễn Văn Liền, Chính ủy Nhà máy Z125, kể với chúng tôi một cách đầy tự hào là việc nghiên cứu, chế tạo, sản xuất thành công và nâng cao chất lượng nhiều loại súng hỏa lực mạnh mà trong nước chưa có đơn vị nào thực hiện được. Với tinh thần chủ động, dám nghĩ, dám làm, phát huy tính sáng tạo, trí tuệ, sức mạnh của tập thể, khắc phục mọi khó khăn, Nhà máy Z125 đã thiết kế, chế tạo thành công bộ dụng cụ gia công lỗ sâu chuyên dùng và nghiên cứu thiết kế bộ phận chép hình buồng đốt trên máy tiện, thiết kế dây chuyền trang thiết bị công nghệ mạ lỗ sâu, xây dựng quy trình công nghệ nhiệt luyện đối với loại vật liệu đặc biệt để sản xuất thành công một số loại vũ khí ưu việt nhất trong số những sản phẩm của nhà máy từ trước đến nay. Trong đó phải kể đến súng phóng lựu-sản phẩm đã giúp tiết kiệm hàng tỷ đồng mỗi năm cho ngân sách Nhà nước do không phải mua dụng cụ, thiết bị chuyên dùng nước ngoài, mở ra hướng mới phát triển của nhà máy trong chế tạo các loại vũ khí có nòng xoắn, được Hội đồng Nghiệm thu Bộ Quốc phòng xếp loại khá và được Tổng cục CNQP tặng bằng khen.

Không chỉ có thành tích cao trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, đặc biệt là trong việc nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, sản xuất, nâng cao chất lượng các loại súng hỏa lực mạnh, Nhà máy Z125 còn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh. Trung tá Phạm Khánh Toàn, Chủ nhiệm Chính trị Nhà máy Z125, cho biết: Kết quả sản xuất, kinh doanh của nhà máy năm sau luôn cao hơn năm trước, nộp ngân sách, tổng lợi nhuận đều đạt và vượt chỉ tiêu do Tổng cục CNQP giao. Cụ thể, giá trị sản xuất năm 2015 tăng 12,6 lần so với năm 2002, doanh thu tăng 11,8 lần, nộp ngân sách Nhà nước tăng 9,5 lần, lợi nhuận tăng 12,9 lần, thu nhập bình quân đầu người tăng 9 lần.

Cũng theo Đại tá Nguyễn Văn Liền: “Thành tích của Nhà máy Z125 khẳng định sự đóng góp to lớn của đơn vị với sự phát triển của nền CNQP Việt Nam về khả năng ứng dụng, làm chủ, cải tiến khoa học công nghệ trong sản xuất các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật. Những sáng kiến của nhà máy không chỉ tiết kiệm rất lớn cho ngân sách quốc phòng, mà còn hạn chế sự phụ thuộc vào nước ngoài, nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Bài và ảnh: THÙY LÂM