QĐND Online - Trong chiến dịch Hồ Chí Minh (từ 26 đến 30-4-1975), sau khi căn cứ phòng ngự thành Tuy Hạ bị phá vỡ, chớp thời cơ quân địch trong vùng đang hoang mang dao động, Sư đoàn trưởng Sư đoàn 325 (Quân đoàn 2) lệnh cho Trung đoàn 101 truy kích thẳng xuống Cát Lái. Tới 18 giờ 40 phút ngày 29-4-1975, xe tăng ta đến sát khu vực mố cầu phà phía bắc. Hải quân địch ở khu vực Cát Lái vội vã kéo tất cả tàu thuyền sang bờ nam sông Đồng Nai, bỏ rơi hàng trăm binh lính của chúng đang run lên vì khiếp sợ bên bờ bắc sông. Khi bộ đội ta tràn tới, chúng nhanh chóng đầu hàng hoặc tìm đường chạy trốn.

Sau khi Sư đoàn 325 cùng các lực lượng tăng cường, phối thuộc thực hiện thắng lợi đòn tiến công đánh chiếm thành Tuy Hạ và khu vực mố cầu phía bắc phà Cát Lái thì các căn cứ của địch ở quận 4, quận 1 Sài Gòn đã hiện ra sừng sững trong ánh hoàng hôn. Dinh lũy cuối cùng của bè lũ tay sai ngoan cố, phản động nhất của đế quốc Mỹ xâm lược - mục tiêu cần phải tiêu diệt đã nằm trong tầm với của cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 325. Nhận thức sâu sắc, đây là trận chiến đấu quyết liệt nhất trong giai đoạn cuối của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, mỗi cán bộ, chiến sĩ đều không quản gian khổ, hiểm nguy, thương vong, liên tục nâng cao tốc độ tiến công, thực hiện vượt mức yêu cầu chiến dịch. Giờ đây, trước mặt Sư đoàn 325 là một dòng sông rộng từ 7 đến 8 trăm mét, nước chảy cuồn cuộn. Bên bờ nam, lực lượng địch phòng ngự rất đông, chưa kể đến bọn địch thất thủ ở các nơi chạy về bố trí dày đặc các trục đường. Riêng ở căn cứ Cát Lái đang có hơn 2.000 lính thủy và hàng trăm tàu lớn nhỏ của địch bị tắc đường rút chạy ra biển cũng đang chen nhau neo đậu ở khu vực Tân cảng và trên sông Nhà Bè. Phải vượt qua một con sông lớn trong hoàn cảnh như vậy là một sự thử thách, nhưng toàn thể cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 325 đều nung nấu quyết tâm vượt sông bằng mọi khả năng và cố gắng cao nhất.

Tối 29-4-1975, để chuẩn bị cho cuộc vượt sông đánh vào Sài Gòn, một bộ phận trinh sát chiến đấu của Sư đoàn lập tức dùng thuyền bí mật đổ bộ sang bờ nam sông để nắm địch. Bộ Tư lệnh Sư đoàn cùng Bộ Chỉ huy các Trung đoàn 101, 84, 46 và các đơn vị xe tăng, công binh… xuống khu vực bến phà trực tiếp nghiên cứu, xây dựng phương án vượt sông tại chỗ. Trong ánh sáng của chớp lửa đạn pháo địch bắn cầm canh sang bờ bắc, cán bộ chỉ huy các đơn vị chăm chú lắng nghe Sư đoàn trưởng chỉ thị nhiệm vụ và Phòng tham mưu sư đoàn phổ biến kế hoạch hiệp đồng tác chiến. Quyết tâm của Sư đoàn là: tổ chức tiến công vượt sông Đồng Nai bằng sức mạnh hiệp đồng binh chủng, đánh chiếm căn cứ Cát Lái, khu vực cảng và quận 9 Sài Gòn, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ Quân đoàn giao cho.

Ngay trong đêm tối, các đơn vị khẩn trương triển khai lực lượng chuẩn bị vượt sông. Các tổ công tác của Trung đoàn 101 có sự phối hợp của lực lượng địa phương tỏa vào các làng ven sông vận động đồng bào đưa thuyền tới các khu vực bến giúp bộ đội. Chiến sĩ Trung đoàn 84 pháo binh khắc phục mọi khó khăn, đưa 10 khẩu pháo lớn vào xây dựng trận địa bắn ngắm trực tiếp ngay sát mép nước, sẵn sàng chi viện cho tiểu đoàn công binh cầu phà và nhân dân chở bộ đội qua sông. Xe tăng T.54 cũng được điều lên phục sẵn ở bên bến vượt. Các cụm pháo Tuy Hạ, Nhơn Trạch chuẩn bị sẵn tọa độ các đoạn bắn chặn trên sông Nhà Bè và bắn phá căn cứ hải quân Cát Lái của địch. Tiểu đoàn 75 và Tiểu đoàn 120 cao xạ gấp rút di chuyển và triển khai trận địa trên cánh đồng khô sát phía sau bến phà sẵn sàng bắn máy bay, bảo đảm cho cuộc vượt sông thắng lợi. Sở chỉ huy sư đoàn cũng được chuyển đến bờ sông, sát liền với đài quan sát để kịp thời chỉ huy các lực lượng chiến đấu.

Tảng sáng ngày 30-4-1975, khi trận địa pháo tầm xa 130 ly của quân đoàn đặt ở Nhơn Trạch được lệnh thôi bắn vào sân bay Tân Sơn Nhất thì cuộc tiến công của Sư đoàn 325 bắt đầu. Để thăm dò phản ứng và nhử các trận địa hỏa lực địch trên bờ nam sông bộc lộ cho pháo ta bắn hủy diệt, Sư đoàn trưởng 325 chỉ huy xe lội nước (PAP) chở 10 chiến sĩ bộ binh được trang bị mạnh vượt lên trước đội hình, tiến thẳng sang bờ nam sông. Xe PAP của ta vừa ra tới giữa sông thì bọn địch trong căn cứ hải quân Cát Lái nổ súng đánh chặn và cho 3 tàu chiến xuất kích ra cản đường. Trận địa pháo bắn ngắm trực tiếp của Trung đoàn 84 lập tức nổ súng đánh chìm tại chỗ cả 3 tàu chiến địch. Các cụm pháo của sư đoàn đặt ở Nhơn Trạch, Tuy Hạ đồng loạt phát hỏa, trút bão lửa xuống vị trí địch ở bờ nam sông. Pháo cao xạ của ta cũng được lệnh hạ thấp nòng tham gia bắn diệt bộ binh và tàu chiến địch. Tuy có chuẩn bị đối phó từ chiều 29, nhưng địch vẫn bị bất ngờ trước quy mô tiến công và cách đánh của ta. Vì bị bất ngờ nên địch hoảng hốt bỏ tàu vọt vào bờ tìm nơi ẩn nấp hoặc tháo chạy thục mạng. Bọn chỉ huy các liên giang đoàn yểm trợ hết sức lúng túng và không còn chỉ huy được lính thuộc quyền. Chúng liên tiếp đánh điện cầu cứu cấp trên cho lực lượng tới tiếp viện.

6 giờ ngày 30-4, hòng đánh thông đường tháo chạy ra biển và cứu nguy cho đồng bọn ở Cát Lái, Bộ Tư lệnh hải quân địch liều lĩnh tập trung lực lượng mở cuộc phản kích. Từ Tân cảng, hàng đoàn tàu chiến chở đầy binh lính theo sông Nhà Bè hùng hổ tiến ra, vừa đi vừa bắn tới tấp vào nơi chúng nghi ngờ có bố trí trận địa hỏa lực của ta. Mặc cho địch phản kích ác liệt, các chiến sĩ Trung đoàn 84 và Tiểu đoàn 120 thuộc Trung đoàn 284 cao xạ gan góc chờ địch vào gần mới nổ súng đánh trả. Chỉ trong một thời gian ngắn, lại thêm 5 tàu địch bị bắn chìm tại chỗ, nhiều chiếc khác trúng đạn bị thương. Một tàu kéo theo 3 sà lan chở đầy đạn bốc cháy dữ dội. Hàng chục tàu chiến địch liên tục bị bắn chìm, bắn cháy trên sông Đồng Nai làm cho hải quân ngụy vô cùng khiếp hãi. Sợ pháo binh ta săn đuổi, các tàu địch đi ở phía sau vội vàng quay đầu tháo chạy về Tân cảng. Nhân đà thắng lợi, Bộ Tư lệnh Sư đoàn lệnh cho Trung đoàn 101 vượt sông. Được chính quyền cách mạng và nhân dân địa phương đưa thuyền bè đến giúp chuyên chở lực lượng, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 101 nhanh chóng vượt sông đánh chiếm căn cứ hải quân địch hết sức nhanh, gọn; bắt giữ, thu hồi hơn 100 tàu, xuồng chiến đấu và một khối lượng rất lớn vũ khí, phương tiện chiến tranh khác. Cùng thời gian đó, các chiến sĩ Trung đoàn 46 nhận nhiệm vụ truy kích địch được tàu chiến đổ lên bờ bắc. Trung đoàn nhanh chóng tiêu diệt và đánh tan 2 tiểu đoàn địch, bảo đảm an toàn cho lực lượng binh khí kỹ thuật tiếp tục chuyển sang bờ nam sông.

TRANG THU