QĐND Online - Trong chuyến công tác về Thủ đô những ngày đầu tháng 8, tôi thật may mắn được đến thăm bác Đỗ Hạp, trưởng ban liên lạc Hội Cựu chiến binh Trung đoàn 72 anh hùng. Trong ngôi nhà khang trang thuộc khu tập thể Văn Quán, quận Hà Đông, người cựu chiến binh đã bước sang tuổi 88. Sức khỏe có phần giảm sút nhưng những ký ức về thời hào hùng tham gia kháng chiến tại Bắc Kạn thì bác vẫn nhớ như in.

Trong số rất nhiều kỷ niệm gắn với những trận chiến đấu oanh liệt, bác kể tôi nghe về trận chiến đầu tiên trong đời binh nghiệp diễn ra trên mảnh đất Bắc Kạn anh hùng: “Đó là năm 1946, sau khi được dự lớp tập huấn 15 ngày về sử dụng bom, mìn và vũ khí chống tăng, đơn vị của bác được trang bị thêm một khẩu Bôdôca và mấy quả AT (cắm vào đầu súng trường) rồi biên chế vào Đại đội trợ chiến, thuộc Tiểu đoàn 55, Trung đoàn 72. Trận chiến đấu đầu tiên diễn ra ở Nông Thượng, một bản phía Tây Nam, cách thị xã Bắc Kạn khoảng 4km. Khoảng 8 giờ sáng ngày 15-10-1947, địch từ thị xã Bắc Kạn bắn pháo dọn đường cho bộ binh tấn công ra. Bác lúc đó là đại đội phó đã chỉ huy cả 4 trung đội đánh trả. Các chiến sĩ đại đội trợ chiến với trang bị vũ khí không hiện đại như giặc nhưng với tinh thần chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, liên tục bẻ gãy các đợt tấn công của địch, trận chiến kết thúc, quân ta không bị thương vong. Địch không vào được Nông Thượng đốt nhà, cướp phá như ở mấy bản khác. Nguồn tin từ nhân dân báo tin địch khiêng ra 8 cáng tử thương; dân bản rất mừng làm cỗ khao bộ đội”.

Bác Đỗ Hạp (người cao nhất trong ảnh).

Nhớ lại quãng thời gian lửa đạn, bác Hạp tiếp tục kể: “Từ khi thành lập, đại đội trợ chiến luôn bám sát đường số 3 Bắc Kạn-Ngân Sơn. Trận phục kích ở đầu Cầu Nà Cù, cách thị xã Bắc Kạn khoảng 10km vào tháng 3-1948, ta chỉ dùng một quả địa lôi mà diệt gọn gần như một tiểu đội địch; trận phục kích ở Mỏ Sắt (tháng 4-1948) bộ đội ta xung phong xuống đường diệt được một xe địch đi đầu, bộ phận địch còn lại toả hai cánh đánh vào đội hình ta. Trận chiến diễn ra quyết liệt, quân ta có bộ phận đánh giáp lá cà với địch, sau gần một giờ giao tranh, quân ta rút lui thu một số chiến lợi phẩm. Đại đội còn tham gia nhiều trận phục kích địch tại Trường tiểu học Chợ Mới (tháng 11-1947); tập kích vào đồn Cầu Phà và khu hành chính thị xã Bắc Kạn (tháng 12-1947)…”

Ngấp một ngụm chè, bác Hạp tiếp lời: “Từ các trận đánh phục kích thắng lợi, trung đoàn rút kinh nghiệm, tổ chức các trận phục kích quy mô lớn hơn, được chuẩn bị công phu. Trận phục kích địch ở km12-15 hướng Bắc Kạn - Phủ Thông ngày 1-5-1948, trung đoàn bố trí lực lượng trên quãng đường dài hơn 2km. Khi đoàn xe của địch gồm 64 chiếc lọt vào trận địa phục kích, bộ đội cho nổ địa lôi và đồng loạt xung phong. Trận đánh này, ta đã phá huỷ được 4 xe cơ giới, tiêu diệt 60 tên lính Âu-Phi... Sau đó, trung đoàn tiến hành nhiều trận phục kích, tập kích, khiến địch phải bỏ đồn rút chạy. Các căn cứ của địch trên đường số 3 bị cô lập, tiếp tế đường bộ bị tê liệt, quân Pháp phải dùng máy bay để tiếp tế cho các đồn tại Bắc Kạn. Những trận đánh của Trung đoàn 72 đã gây tiếng vang lớn, có tác động mạnh mẽ, cổ vũ, động viên quân và dân Bắc Kạn ngay từ những ngày đầu kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược; góp công lớn vào quá trình đấu tranh chống lại âm mưu thôn tính căn cứ địa cách mạng Việt Bắc của thực dân Pháp. Ghi ơn những chiến công của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 72 năm xưa, ngày 12-9-2011 Chủ tịch nước đã ký quyết định số 1554/QĐ-CTN truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho Trung đoàn 72. Ngày 19-12-2011, Tỉnh ủy Bắc Kạn cũng đã long trọng tổ chức Lễ đón nhận danh hiệu anh hùng cho Trung đoàn 72 (giai đoạn 1947-1949)”.

Chia tay bác Hạp, trong tôi trào dâng niềm xúc động. Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, đến nay, phiên hiệu Trung đoàn 72 không còn nữa nhưng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân do Đảng và Nhà nước phong tặng là vinh dự cho Đảng bộ, nhân dân tỉnh Bắc Kạn, cho những cựu chiến binh Trung đoàn 72 còn sống ngày hôm nay và vinh quang thuộc về những người đã ngã xuống.

Bài, ảnh: ĐỖ KIM TẬP  (Ghi theo lời kể của bác Đỗ Hạp)