Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, đầu năm 1971, Quân ủy Trung ương quyết định mở chiến dịch phản công tiêu diệt lớn quân địch ở Đường số 9 - Nam Lào, đập tan ý đồ cắt đứt mạch máu vận tải chiến lược của ta trên tuyến đường Trường Sơn, bẻ gãy tham vọng thực hiện "Việt Nam hóa chiến tranh" trên chiến trường miền Nam của Mỹ-ngụy.

Trong thời gian ngắn, ta gấp rút cơ động lực lượng, chuẩn bị chiến trường, chủ động tạo thế trận liên hoàn. Suốt 45 ngày đêm (từ ngày 8-2 đến ngày 23-3-1971) diễn ra nhiều trận đánh ác liệt, bộ đội ta đã giành thắng lợi lớn, đánh quỵ tại chỗ lực lượng quân chủ lực cơ động ngụy, giữ vững tuyến vận tải chiến lược 559 tạo đà cho chiến dịch Trị - Thiên năm 1972.

Thắng lợi của chiến dịch là bước phát triển nhảy vọt của nghệ thuật phản công quy mô lớn, giải quyết tốt mối quan hệ giữa phòng ngự và tiến công, lấy tiến công đánh trả tiến công trong phản công. Bằng các biện pháp trinh sát, ta nắm chắc được ý đồ của địch, nên tập trung lực lượng vào khu vực Đường số 9 - Nam Lào và tổ chức hoạt động nghi binh ở nam Khu IV, Tây Nguyên; trên cơ sở đó cơ động các đơn vị đến địa bàn chiến dịch tạo thế đứng chân vững chắc, đón đánh địch. Nét đặc sắc nhất của chiến dịch là nghệ thuật điều hành tác chiến, sử dụng cách đánh phù hợp. Ta lần lượt đánh bóc vỏ, bẻ gãy hai cánh quân bảo vệ sườn Bắc, Nam, đánh mạnh vào hậu cứ của địch ở phía Đông và quân ngụy Lào ở hướng Tây, cắt đứt Đường số 9. Ta tập trung lực lượng, bao vây, vây lấn, đột phá tập đoàn co cụm chủ yếu của địch ở bản Đông. Các LLVT chủ động tiến công kết hợp phòng ngự tích cực, vận dụng linh hoạt các hình thức chiến thuật, thủ đoạn chiến đấu, hiệp đồng binh chủng chặt chẽ, đánh mạnh, đánh liên tục, buộc địch đang ở thế ào ạt tiến công lâm vào thế đối phó lúng túng, phải chuyển sang co cụm, phòng ngự, rồi rút chạy hỗn loạn, tạo điều kiện thuận lợi cho ta tiêu diệt địch ngoài công sự.

Trong chiến dịch, địch liên tiếp bị bất ngờ trước hỏa lực mãnh liệt của pháo binh, hướng đánh và sức đột kích của bộ đội xe tăng ta. Đây cũng là trận đánh điển hình về hiệp đồng binh chủng giữa bộ binh, xe tăng, pháo binh, pháo cao xạ trong tiến công, vây lấn và tiêu diệt quân phản kích của địch. Bộ đội ta đã tiêu diệt Lữ đoàn 3 dù và Thiết đoàn 17, bẻ gãy hoàn toàn cánh quân bảo vệ sườn phía bắc của địch.  

Trần Văn Toản