QĐND - Đánh giá về bản chất hiếu chiến và âm mưu, thủ đoạn mới của Mỹ-ngụy trong mùa khô 1970-1971, Bộ Chính trị Trung ương Đảng ta đã sớm nhận định: Địch có thể sử dụng quân đội Sài Gòn là chủ yếu, có sự hỗ trợ của một bộ phận quân Mỹ và quân ngụy Lào mở các cuộc tiến công quy mô vừa và lớn vào vùng Trung Lào, Hạ Lào. Trên cơ sở nhận định đó, Bộ Chính trị chỉ thị cho các chiến trường, nhất là các đơn vị ở khu vực Đường 9 - Bắc Quảng Trị và Quân tình nguyện Việt Nam làm nhiệm vụ quốc tế ở vùng Nam Lào khẩn trương chuẩn bị mọi mặt để đánh địch.

Quân đội nhân dân Việt Nam hiệp đồng chiến đấu với Quân đội nhân dân Lào trong Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào. Ảnh tư liệu

 

Quán triệt chỉ thị của Bộ Chính trị, Bộ Tổng tham mưu ta xây dựng phương án tác chiến, điều động lực lượng và chỉ đạo các đơn vị chuẩn bị chiến trường. Ở Mặt trận Đường 9 - Bắc Quảng Trị (gọi tắt là Mặt trận B5), quân và dân ta khẩn trương chuẩn bị thế và lực mạnh hơn những năm trước. Thực hiện mệnh lệnh của Bộ Tổng tham mưu, từ giữa năm 1970, Sư đoàn 2 chủ lực Quân khu 5 bí mật cơ động từ Quế Sơn (Quảng Nam) ra khu vực Đường 9, bổ sung quân số, vũ khí trang bị và huấn luyện theo cách đánh mới với yêu cầu cao hơn.

Tháng 10 năm 1970, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh quyết định thành lập Binh đoàn 70 ở nam Quân khu 4, sẵn sàng cơ động vào Mặt trận B5 chiến đấu. Đến cuối tháng 10 năm 1970, việc nghiên cứu địa hình, chuẩn bị lực lượng, thế trận và kế hoạch tác chiến ở Mặt trận B5 và vùng Nam Lào đã cơ bản hoàn thành.

Giữa lúc quân và dân ta tích cực chuẩn bị chiến trường ở Mặt trận B5, ngày 30 tháng 10 năm 1970, Quân ủy Trung ương Lào ra nghị quyết về phương hướng nhiệm vụ, kế hoạch quân sự mùa khô 1970- 1971, trong đó xác định: Phải phối hợp chặt chẽ giữa các chiến trường, giữa hai vùng chiến lược (vùng giải phóng và vùng sau lưng địch)... Chuẩn bị sẵn sàng đánh bại mọi cuộc tiến công quy mô lớn của Mỹ, ngụy vào vùng Nam Lào… Phối hợp chặt chẽ với chiến trường miền Nam Việt Nam và Cam-pu-chia, sẵn sàng đón thời cơ giành thắng lợi lớn hơn.

Để đáp ứng nhiệm vụ quân sự và yêu cầu tác chiến quy mô ngày càng lớn, Tổng Quân ủy và Bộ chỉ huy tối cao Lào quyết định thành lập 5 cụm chiến đấu (tương đương trung đoàn), trong đó Nam Lào có 2 cụm. Theo yêu cầu của Bạn (Lào), Bộ tư lệnh 559 cử một bộ phận chuyên gia quân sự giúp Bạn tổ chức lực lượng, huấn luyện, hiệp đồng chiến đấu giữa các cụm và sẵn sàng phối hợp tác chiến với các đơn vị quân chủ lực và Quân tình nguyện Việt Nam hoạt động ở khu vực Nam Lào.

Tấn công một vị trí địch. Ảnh tư liệu

 

Về phía địch: Địch ở Nam Lào tăng quân từ 25 lên 44 tiểu đoàn, bố trí phòng ngự thành các cụm cứ điểm mạnh ở Tha Teng, Pắk Xoòng, Bô-lô-ven. Bộ Tổng tham mưu ta chỉ thị cho Đoàn 968 quân tình nguyện Việt Nam phối hợp chặt chẽ với các đơn vị Quân giải phóng nhân dân Lào (nay là Quân đội nhân dân Lào) đẩy mạnh các hoạt động ở vùng sau lưng địch, phá thế chuẩn bị chiến trường của chúng. Tiếp đó, ta và Bạn tiến công tiêu diệt căn cứ Huội Sài; đồng thời giúp Quân giải phóng nhân dân Lào chuẩn bị chiến trường, sẵn sàng phối hợp tác chiến với quân chủ lực và Quân tình nguyện Việt Nam.

Trên cơ sở các nội dung hội đàm được lãnh đạo Đảng hai nước Việt Nam và Lào nhất trí, đầu năm 1971, Thường vụ Quân ủy Trung ương ta ra nghị quyết giúp cách mạng Lào về quân sự với 6 mục tiêu cụ thể, trong đó nhấn mạnh phải tích cực chuẩn bị lực lượng để đẩy mạnh các đợt hoạt động quân sự lớn khi có thời cơ và xác định Nam Lào là chiến trường trọng điểm phối hợp tác chiến giữa quân đội hai nước.

Trong khi các đơn vị quân đội ta khẩn trương chuẩn bị mọi mặt ở Mặt trận B5 và các đơn vị Quân giải phóng nhân dân Lào chuẩn bị đánh địch ở vùng Nam Lào, thì ngày 30 tháng 1 năm 1971, địch tập trung lực lượng lớn mở cuộc “Hành quân Lam Sơn 719” đánh ra khu vực Đường 9 thuộc tỉnh Quảng Trị (Việt Nam) và vùng Nam Lào thuộc tỉnh Xa-vẳn-na-khệt (Lào).

Theo dõi chặt chẽ và sớm dự đoán âm mưu, thủ đoạn của địch, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương ta quyết định mở chiến dịch phản công Đường 9 - Nam Lào, nhằm tiêu diệt lớn quân địch, bảo vệ vững chắc tuyến hành lang vận chuyển chiến lược Bắc Nam ở khu vực Đường 9 và vùng Nam Lào, tạo điều kiện cho các chiến trường đẩy mạnh tiến công địch, giành thế chủ động trong mùa khô 1971-1972.

Thực hiện quyết tâm của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng quyết định thành lập Bộ tư lệnh Mặt trận Đường 9 (mật danh là Bộ tư lệnh 702) do Thiếu tướng Lê Trọng Tấn, Phó tổng Tham mưu trưởng làm Tư lệnh và Thiếu tướng Lê Quang Đạo, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị làm Chính ủy. Thượng tướng Văn Tiến Dũng, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng được cử làm đại diện của Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh vào trực tiếp chỉ đạo mặt trận.

Tham gia chiến dịch, về phía Việt Nam có 5 sư đoàn bộ binh (308, 320, 304, 2, 324), 4 tiểu đoàn xe tăng, xe thiết giáp (177, 287, 397, 198); 4 trung đoàn pháo binh (368, 38, 45, 84); 4 trung đoàn phòng không (230, 237, 241, 491); 3 trung đoàn pháo binh (7, 83, 219) và một số tiểu đoàn đặc công, thông tin. Đây là khối chủ lực cơ động mạnh, lực lượng nòng cốt thực hiện những trận đánh lớn, những đòn đánh lớn trong thực hành chiến dịch. Lực lượng tại chỗ gồm các đơn vị bộ binh, đặc công, phòng không, công binh của các mặt trận B4, B5 và Đoàn 559. Đây là lực lượng huy động nhanh nhất, có khả năng đánh địch ngay từ đầu với quy mô và cách đánh thích hợp, tạo thuận lợi cho lực lượng cơ động chiến lược phản công đánh lớn, tiêu diệt địch. Ở phía tây Đường 9 có một số đơn vị Quân giải phóng nhân dân Lào tham gia phối hợp chiến đấu. Ngoài ra, ta còn huy động lực lượng lớn quần chúng nhân dân tham gia vận chuyển lương thực, đạn dược… phục vụ chiến dịch.

Đại tá, TS Dương Đình Lập

(Còn nữa)