Tên lửa không đối không thế hệ mới

Tên lửa không đối không MBDA Mica.

Tập kích đường không đã trở thành loại hình tác chiến chủ yếu trong chiến tranh hiện đại, vì vậy, quân đội các nước trên thế giới rất chú trọng nghiên cứu phát triển các loại vũ khí, khí tài hàng không mới, trong đó có tên lửa không đối không. Ngoài việc trang bị cho máy bay chiến đấu hiện đại, tên lửa không đối không còn được nghiên cứu lắp trên máy bay không người lái, máy bay trực thăng và các phương tiện mang khác... Tên lửa không đối không phát triển đa dạng với nhiều kiểu điều khiển khác nhau, trong đó có kỹ thuật điều khiển bằng hồng ngoại, ra-đa và quang-điện tử.

Hải quân đánh bộ Mỹ đã trang bị cho trực thăng tên lửa Rây-thi-ông AIM-9L Siderwinder, nặng 85 kg, trong khi lục quân Mỹ lựa chọn tên lửa hạng nhẹ dẫn bằng hồng ngoại Rây-thi-ông FIM-92, FIM-92D Stinger, nặng 10,1kg. Tên lửa thế hệ mới FIM-92D Stinger lắp đầu tìm hồng ngoại và cực tím, điều khiển bằng con quay la-de. Lục quân Pháp trang bị tên lửa không đối không Mistral cho máy bay Gazelles và máy bay trực thăng Tiger. Tên lửa Mistral có tính cơ động hơn hẳn tên lửa Stinger và rất tiện lợi khi sử dụng cho trực thăng.

Tên lửa thế hệ 3 AIM-9L/M sử dụng đầu tìm hồng ngoại bước sóng dài có khả năng bắt mục tiêu vào luồng khí xả và cho phép bắn ở mọi góc độ. I-ra-en phát triển tên lửa hồng ngoại thế hệ 4 Pytheon-4 có thể bắn mục tiêu ở góc ngoài đường ngắm. Vì vậy, phi công thường sử dụng hệ thống ngắm lắp trên mũ để điều khiển đầu tìm tên lửa. Tên lửa hồng ngoại thế hệ 5 AIM-9X của Mỹ lắp đầu tìm ảnh có thể phân biệt được pháo sáng và tiến công vào mọi phần chọn trước của mục tiêu. Tên lửa AIM-9X nâng cấp từ tên lửa Siderwinder còn được điều khiển bằng ra-đa trên máy bay hoặc hệ thống ngắm lắp trên mũ. Các cánh ổn định ở đuôi của AIM-9X có thể hạn chế sự vận động giai đoạn cuối của nó nhưng rất cần thiết cho việc chuyên chở trên máy bay F-22 và F-35. Trong hai thập kỷ qua, Không quân và Hải quân Mỹ đã sử dụng khoảng 10.097 tên lửa AIM-9X. Gần đây, Hàn Quốc cũng lựa chọn AIM-9X trang bị cho máy bay F-15E. Nam Phi đang phát triển tên lửa A-Darter có đầu tìm hồng ngoại ảnh, thân không cánh, động cơ véc-tơ đẩy, điều khiển bằng cánh đuôi và có khả năng khóa mục tiêu sau khi phóng. Đức, Thổ Nhĩ Kỳ, I-ta-li-a, Na Uy và Thụy Điển đang hợp tác chế tạo tên lửa Irish-T, nặng 88kg, giá thành thấp. Tên lửa Irish-T có thể khóa mục tiêu ở ngoại trục lớn hơn 90⁰, được điều khiển bằng ra-đa máy bay hoặc hệ thống ngắm lắp trên mũ; tầm bắn lớn nhất hơn 20km, sử dụng cả lực đẩy véc-tơ và cánh điều khiển ở đuôi.

Tên lửa tầm trung tiêu chuẩn của Nga là Vympel (AA-12) nặng 175kg, tầm bắn lớn nhất 100km, có cánh điều khiển ở đuôi hình mắt cáo; tạo ra mô-men bản lề thấp, không tròng trành và có thể gấp phẳng ép vào tên lửa. Tên lửa sử dụng hệ thống điều khiển 3 giai đoạn, giai đoạn điều khiển bằng quán tính, sau đó được cập nhật thêm thông tin từ máy bay phóng và giai đoạn cuối bằng ra-đa chủ động. Nga đã trang bị AA-12 cho không quân từ năm 1993 và sau đó đã bán tên lửa này cho Trung Quốc, Ấn Độ, Ma-lai-xi-a và Pê-ru... Tên lửa đẩy bằng phản lực dòng thẳng RVV-EA-PD trọng lượng 225 kg cũng đang được phát triển nhằm đạt tầm bắn 160km.

Tên lửa không đối không tầm trung tiên tiến AIM-120 của Mỹ, nặng 157kg, hiện đang có trong trang bị của quân đội 25 nước. Kiểu tên lửa mới nhất AIM-120C5 có đầu đạn cải tiến, động cơ rốc-két tầm bắn xa hơn, cánh ngắn và cánh đuôi ổn định phù hợp cho việc vận chuyển bên trong máy bay. Hiện không quân Mỹ đang tiến hành cải tiến hệ thống điều khiển và nâng cấp AIM-120C5 theo các nội dung: Kéo dài động cơ rốc-két, cải tiến đường truyền dữ liệu và có khả năng ngắm ngoài trục cao hơn.

Tên lửa không-đối-không tầm trung hiện đại nhất của châu Âu là MBDA Mica. Tên lửa Mica có trọng lượng 112kg, sử dụng động cơ véc-tơ đẩy có đầu tìm ảnh-hồng ngoại bước sóng kép hoặc dùng đầu tìm ra-đa tích cực, tầm bắn xa nhất 50km. Hãng Ra-pha-en (I-xra-en) phát triển loại tên lửa tầm trung nhẹ hơn được đưa ra thị trường với tên gọi Derby, sau đó chế tạo cho không quân Nam Phi với tên gọi R-Darter, nặng 118kg, có đầu tìm ra-đa chủ động IAI/MBT, có khả năng khóa mục tiêu trước và sau khi bắn. Tên lửa Derby có những cánh nhỏ lắp ở phía trước, giữ cho cánh luôn ở độ dốc 45⁰ giúp tên lửa vận động tối ưu cùng với cánh ổn định.

Gần đây, Mỹ và một số nước châu Âu đã lên kế hoạch sản xuất tên lửa Meteor phản lực dòng thẳng để lắp bên ngoài các máy bay F-15 và F/A-18. Tên lửa Meteor có hệ thống điều khiển nhiều giai đoạn với ra-đa chủ động để dẫn đường giai đoạn cuối. Vận tốc lớn nhất của tên lửa lên tới 4M, tầm bắn xa hơn 100km. Dự kiến, tên lửa Meteor sẽ được đưa vào trang bị từ năm 2010.

VŨ HỒNG KHANH