QĐND Online - Him Lam là một cụm cứ điểm mạnh nằm trong tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Him Lam cách Mường Thanh 2,5 km về phía đông bắc do một tiểu đoàn lính lê dương và một đại đội ngụy Thái chiếm giữ, ngăn chặn ta tiến công từ phía đông bắc và từ Tuần Giáo vào trung tâm tập đoàn cứ điểm. Him Lam gồm 3 cứ điểm xây dựng trên ba quả đồi, là vị trí then chốt che chở cho sân bay và khu Mường Thanh. Tại đây, địch đã xây dựng công sự rất vững chắc, xung quanh mỗi cứ điểm là mỗi bãi dây kẽm gai chằng chịt, có chỗ dày tới 70m. Xen kẽ giữa các lớp rào kẽm gai là các loại mìn. Địch ở Him Lam được trang bị nhiều vũ khí, phương tiện tối tân như máy nhìn đêm, máy nghe tiếng động từ xa… Tướng Đờ Cát, chỉ huy trưởng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, coi Him Lam là vị trí bất khả xâm phạm.

Đại đoàn 312, dưới sự chỉ huy của đồng chí Lê Trọng Tấn, nhận lệnh tiêu diệt cụm cứ điểm Him Lam, mở đầu chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong nhiều trận đánh công kiên của Đại đoàn kể từ khi thành lập, đây là trận đánh công kiên lớn nhất bằng sức mạnh binh chủng hợp thành. Do đó, nghệ thuật đánh công kiên tiêu diệt cụm cứ điểm Him Lam có sự phát triển vượt bậc so với những trận đánh công kiên trước đó.

Thứ nhất, về trận địa xuất phát tiến công. Những trận đánh trước đó, do trang bị của ta có hạn nên tuyến xuất phát tiến công thường trùng với vị trí xuất phát xung phong. Với Him Lam, đây là trận đánh mở màn chiến dịch nên không có sự tiến công phối hợp với các hướng khác; trong khi đó kẻ địch có thể tập trung hỏa lực của cụm Him Lam và hỏa lực của cả tập đoàn cứ điểm để đối phó. Chính vì thế, việc xây dựng trận địa xuất phát tiến công đã được Đại đoàn tính toán tỉ mỉ, từ cho các loại hỏa lực đi cùng đến cho một lực lượng lớn bộ binh. Trận địa xuất phát tiến công cụm cứ điểm Him Lam phải đảm bảo cho các loại hỏa lực của bộ binh ta gồm đại liên, trung liên, súng cối, ĐKZ… có thể bắn tê liệt các hỏa điểm nhiều tầng, nhất là hỏa điểm lướt sườn của địch; đồng thời phải chịu đựng được đạn pháo 105 ly và đạn cối 120 ly của địch. Từ trận địa xuất phát tiến công, bộ binh ta có thể tiếp cận nhanh, mở cửa nhanh, đột phá nhanh.

Đêm 11-3, bộ đội ta đào hào, xây dựng trận địa xuất phát tiến công. Sáng 12, địch cho quân có xe tăng, xe ủi đất ra lấp trận địa. Máy bay địch bắn phá ác liệt vào các cửa rừng, hốc núi, nơi nghi ngờ có quân ta. Đêm 12-3, tranh thủ sương mù dày đặc, bộ đội ta tiếp tục đào hào xây dựng trận địa. Trưa ngày 13, địch cho một tiểu đoàn có 5 xe tăng yểm hộ cùng một xe ủi đất ra lấp trận địa. Sau nhiều đợt tiến công, được pháo binh và không quân yểm hộ, chúng đã chiếm được một số đoạn chiến hào và vội vã lấp. Để đảm bảo cho cuộc tiến công, Đại đoàn đã cho pháo bắn từ lúc 14 giờ. Địch bỏ chạy, ta xung phong chiếm lại trận địa, tổ chức đào thêm và giữ trận địa cho đến giờ nổ súng. Kết quả, từ Him Lam tiến lên tiến công toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, bộ đội ta đã xây dựng được một trận địa bao vây và tiến công quy mô lớn, đảm bảo cơ động người và vật chất; đồng thời, cũng từ trận địa này, ta đã triệt tiếp tế đường không, đánh bại các cuộc phản kích của địch, đảm bảo sức chiến đấu được liên tục, từ lúc mở màn đến khi kết thúc thắng lợi chiến dịch.

Thứ hai, về mở cửa. Cái khó trong mở cửa tiêu diệt cụm cứ điểm Him Lam của bộ đội ta không chỉ ở những chướng ngại vật bảo vệ cụm cứ điểm dày đặc, mà còn là những hỏa điểm bí mật, bố trí bắn lướt sườn trong các ụ vệ tinh ngoài hàng rào được bố trí thành hình vòng tròn, có nhiều tầng tạo thành hệ thống chặt chẽ. Nguy hiểm hơn, hệ thống hỏa điểm của địch chỉ khai hỏa khi bộ binh ta xung phong. Để giải quyết bài toán này, chúng ta đã tổ chức một trận địa hỏa lực có tổ chức, hiệp đồng chặt chẽ sẵn sàng làm tê liệt các hỏa điểm của địch khi ta tiến hành mở cửa.

Thực vậy, 17 giờ ngày 13-3, trên cả hai hướng chủ yếu và phối hợp, khi bộ đội ta đã vượt qua mọi ngăn trở của địch, chiếm lĩnh xong trận địa xuất phát xung phong, thì cũng là lúc pháo binh ta bắn dồn dập vào Him Lam, Phân khu trung tâm, sân bay Mường Thanh. Chỉ huy trưởng Phân khu trung tâm, trung tá Gô-sê, bị chết ngay từ loạt pháo đầu tiên của ta. Sau 30 phút, pháo ta bắn chuyển làn vào sâu phía trong và đấy cũng là lúc bộ binh ta áp sát các các cửa mở, dùng bộc phá liên tục phá rào.

Thứ ba, về chiến đấu tung thâm. Tung thâm của cụm cứ điểm Him Lam có hào giao thông sâu và hẹp, mỗi điểm tựa trung đội lại có hàng rào thép gai ngăn cách. Để giành thắng lợi, bộ đội ta vừa phải thực hành chia cắt để phá thế hiệp đồng của địch, lại vừa phải biết liên tục đột phá để không ngừng nâng cao tốc độ tiến công. Cán bộ, chiến sĩ ta vô cùng dũng cảm, nhân lúc pháo địch bị pháo ta chế áp, không ngại cứ điểm địch đông quân hay ít quân, các tiểu đội thọc sâu đã đánh thẳng vào tung thâm, mở rộng cửa mở, nhanh chóng đánh chiếm cơ quan chỉ huy trận địa hỏa lực địch, kết hợp với các mũi tiến công bên sườn, chia cắt, tiêu diệt từng bộ phận, tiến tới tiêu diệt toàn bộ quân địch. Trước sức tiến công mãnh liệt của quân ta, lực lượng địch còn lại hoảng loạn tháo chạy khỏi Him Lam. Trên đường chạy về Mường Thanh, chúng lại bị bộ đội ta chặn đánh, tiêu diệt hơn một đại đội. 23 giờ 30 ngày 13-3, Đại đoàn trưởng Lê trọng Tấn báo cáo lên Bộ Tư lệnh Mặt trận, Đại đoàn 312 đã hoàn thành nhiệm vụ tiêu diệt cụm cứ điểm Him Lam, diệt 300 tên, bắt sống 200 tên, thu toàn bộ vũ khí, trang bị.

Tiêu diệt một cụm cứ điểm trong công sự vững chắc của một tập đoàn cứ điểm có binh lực tương đương một sư đoàn phòng ngự, được trang bị hiện đại, Đại đoàn 312 cùng các đơn vị bạn đã làm thất bại hoàn toàn chiến thuật phòng ngự cao nhất và cũng là hình thức phòng ngự cuối cùng của quân đội viễn chinh Pháp trong cuộc chiến tranh xâm lược nước ta. Trận đánh cứ điểm Him Lam là trận đánh mở màn mang tính đột phá, rút kinh nghiệm với nghệ thuật đánh công kiên mới mẻ, đầy sáng tạo, khi bộ đội ta đã "Đánh được Him Lam thì các ông có thể đánh được bất cứ chỗ nào ở Điện biên Phủ", như nhận xét của một sĩ quan tù binh Pháp./.

HÀ THÀNH