Khẳng định vai trò của lực lượng dân quân tự vệ

Luật Dân quân tự vệ (DQTV) được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 23-11-2009, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2010. Tổng kết việc thực hiện Luật DQTVtrên toàn quốc những năm qua, cho thấy đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, tạo cơ sở pháp lý để xây dựng DQTV vững mạnh và rộng khắp, nâng cao chất lượng tổng hợp và khả năng sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) của DQTV, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với xây dựng nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc, củng cố và tăng cường tiềm lực quốc phòng, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương, cơ sở.

Tuy nhiên, nhiều chủ trương, quan điểm mới của Đảng, quy định của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến DQTV chưa được thể chế và cụ thể hóa. Một số quy định của Luật DQTV chưa thống nhất, đồng bộ với hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quốc phòng và các văn bản pháp luật có liên quan. Nhiều vấn đề mới phát sinh trên thực tiễn liên quan đến DQTV chưa được điều chỉnh, hoặc điều chỉnh chưa đầy đủ, đã bộc lộ những hạn chế, vướng mắc, bất cập về xây dựng, huấn luyện, đào tạo, hoạt động và bảo đảm chế độ, chính sách cho DQTV. Lý giải về vấn đề trên, Trung tướng Nguyễn Duy Nguyên, Cục trưởng Cục DQTV (Bộ Tổng Tham mưu) Phó tổ trưởng Thường trực Tổ biên tập dự thảo Luật DQTV (sửa đổi) phân tích: “Một trong những nguyên nhân dẫn đến hạn chế, bất cập về công tác DQTV là do một số quy định của Luật DQTV năm 2009 và các văn bản thi hành luật còn nhiều vướng mắc, bất cập, chưa thể chế đầy đủ quan điểm, chủ trương mới của Đảng, chưa cụ thể quy định của Hiến pháp năm 2013 về DQTV và chưa phù hợp với thực tiễn đất nước. Vì vậy cần phải sửa đổi Luật DQTV để bảo đảm đáp ứng những yêu cầu mới về xây dựng, huấn luyện, sử dụng DQTV trong tình hình mới”.

Lãnh đạo Cục DQTV – Bộ Tổng Tham mưu thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ DQTV TP Pleiku, tỉnh Gia Lai.

Từ thực tiễn các cuộc chiến tranh giải phóng, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc hiện nay cũng như trong tương lai, ở bất kỳ quy mô, hình thái, phương thức chiến tranh nào thì DQTV luôn là lực lượng nòng cốt cùng toàn dân đánh giặc ở cơ sở. Đây cũng là lực lượng chủ yếu, nòng cốt của phương châm kháng chiến toàn dân, toàn diện, tự lực, tự cường, làng giữ làng, xã giữ xã. DQTV là lực lượng phát hiện và đánh địch ngay từ đầu và trong suốt cuộc chiến tranh; trụ bám địa bàn, căng kéo, kìm hãm, quần lộn, tiêu hao, tiêu diệt từng bộ phận sinh lực địch, buộc địch phải phân tán đối phó, tạo thế, tạo lực, tạo thời cơ cho bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương tác chiến trên địa bàn. Vì vậy, xây dựng DQTV vững mạnh và rộng khắp là vấn đề có ý nghĩa chiến lược cần phải thực hiện ngay từ thời bình, có trọng tâm, trọng điểm.

Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, việc xây dựng Luật DQTV (sửa đổi) là cần thiết, nhằm xây dựng DQTV vững mạnh và rộng khắp, nâng cao chất lượng tổng hợp, khả năng SSCĐ, chiến đấu, phục vụ chiến đấu, làm nòng cốt cùng toàn dân đánh giặc ở địa phương, cơ sở khi có chiến tranh; cùng với Quân đội nhân dân làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thời gian qua, Ban Soạn thảo dự thảo Luật DQTV (sửa đổi) đã tích cực lấy, tiếp thu và tích hợp những ý kiến hợp lý của cơ quan, tổ chức, địa phương, cá nhân, chuyên gia, nhà khoa học vào dự thảo luật. Đồng thời, nghiên cứu có chọn lọc việc tổ chức dân quân, dân binh của một số nước trên thế giới, vận dụng phù hợp với điều kiện nước ta. Theo đó, dự thảo Luật DQTV (sửa đổi) gồm 8 chương, 50 điều; giảm 1 chương, 16 điều so với Luật DQTV năm 2009. Các nội dung trong dự thảo luật thể chế đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng, cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013, tạo cơ sở pháp lý vững chắc, đồng bộ nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về DQTV.

Những điểm mới của dự thảo Luật DQTV (sửa đổi)

Theo Trung tướng Nguyễn Duy Nguyên, dự thảo Luật DQTV (sửa đổi) cơ bản kế thừa Luật DQTV hiện hành. Trong quá trình thực hiện, cơ quan soạn thảo đã tiếp thu ý kiến hợp lý của cơ quan, tổ chức, địa phương, tiến hành điều chỉnh, bổ sung một số nội dung cơ bản trong dự thảo luật như: Bỏ quy định về “DQTV nòng cốt” thay bằng “Dân quân tự vệ”; “DQTV rộng rãi” thay bằng “nguồn mở rộng DQTV”, để phù hợp với Điều 66 Hiến pháp năm 2013, thống nhất với Luật Quốc phòng, Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ và một số luật có liên quan khác. Bổ sung quy định về vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đoàn, Ban cán sự Đảng; người đứng đầu cơ quan, tổ chức; sự chỉ huy của Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam và người chỉ huy đơn vị quân đội để bảo đảm đồng bộ, chặt chẽ về công tác DQTV vào trong nguyên tắc tổ chức, hoạt động của DQTV để bảo đảm tính chặt chẽ trong duy trì nguyên tắc lãnh đạo của Đảng đối với DQTV. Quy định DQTV thường trực là một trong những thành phần của DQTV, không luân phiên trong dân quân cơ động để khẳng định địa vị pháp lý của DQTV thường trực, phù hợp với thực tế hiện nay các địa phương đã và đang thực hiện. Bên cạnh đó, dự thảo luật cũng tăng độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia DQTV trong thời bình lên 55 tuổi đối với công dân nam, 50 tuổi đối với công dân nữ để tiệm cận với quy định về độ tuổi nghỉ hưu của Bộ luật Lao động. Lồng ghép đăng ký công dân thực hiện nghĩa vụ tham gia DQTV với đăng ký nghĩa vụ quân sự, nhằm cải cách hành chính, tiết kiệm thời gian, nguồn lực của công dân và cơ quan, tổ chức theo tinh thần cải cách hành chính của Đảng, Nhà nước. Bổ sung quy định đối tượng miễn đăng ký thực hiện nghĩa vụ tham gia DQTV, đối tượng được tạm hoãn thực hiện nghĩa vụ tham gia DQTV để tương thích với Luật Nghĩa vụ quân sự và phù hợp với thực tế... Bổ sung các quy định về trường hợp sử dụng DQTV để phù hợp với Luật Quốc phòng, nhằm khắc phục những vướng mắc, bất cập trong sử dụng DQTV. Cùng với đó, dự thảo luật đã quy định rõ chế độ, chính sách của DQTV; nhiệm vụ chi đào tạo chỉ huy trưởng ban CHQS cấp xã ngành quân sự cơ sở...

Bài và ảnh: LÊ DUY HỒNG