Phương tiện truyền tin và kỹ thuật truyền tin hiện đại ngày càng giữ vai trò quan trọng, chủ yếu của hoạt động bảo đảm thông tin quân sự trong chiến tranh công nghệ cao và hoàn thiện hệ thống chỉ huy, kiểm soát, truyền thông, tình báo và điều khiển vũ khí (C4I). Vì vậy, phát triển phương tiện và kỹ thuật truyền tin quân sự mới, tiên tiến được quân đội các nước quan tâm đầu tư nghiên cứu, đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học-công nghệ để chế tạo sản phẩm mới, tìm những giải pháp kỹ thuật truyền tin hiệu quả hơn.

Phát triển và hiện đại hóa phương tiện truyền tin theo hướng số hóa đang giữ vai trò chủ đạo hiện nay. Các máy truyền tin kỹ thuật số không chỉ bảo đảm khả năng kết nối trong hệ thống thông tin quân sự sẵn có, mà còn kết hợp khả năng làm việc với mạng Internet, mạng thông tin di động và đường truyền dữ liệu tốc độ cao. Hàng loạt các linh kiện bán dẫn, số hóa và mạch tích hợp kích thước nhỏ, cỡ na-nô mét đã đưa vào chế tạo, lắp ráp cho các phương tiện truyền tin quân sự. Quân đội Mỹ ứng dụng hệ thống chip điện tử tích hợp vào chế tạo các loại máy thu GPS. Nhật Bản ứng dụng công nghệ na-nô-mét chế tạo các loại dây dẫn, thiết bị truyền tin tốc độ cao. Cục Các đề án nghiên cứu phát triển quân sự Mỹ đã đặt hợp đồng với các hãng chế tạo thiết bị điện tử quân sự phát triển phương tiện truyền tin hiện đại sử dụng an-ten mạng phẳng hội tụ bốn màu với tốc độ và độ phân giải cao. Bộ Quốc phòng Mỹ cũng còn đầu tư phát triển thiết bị truyền tin sử dụng linh kiện điện tử chân không sóng vi-ba công suất cao, đồng thời phát triển phương tiện truyền tin kết hợp mạch linh kiện điện tử chân không và bán dẫn, số hóa...

Sửa chữa máy truyền tin tại Trạm kỹ thuật, Trung tâm B7 Quân chủng Hải quân. Ảnh: ĐÌNH ĐỨC 

Máy truyền tin vô tuyến điện đã có những tiến bộ nhảy vọt về tính năng kỹ thuật, chiến thuật và độ tin cậy hoạt động, khả năng tương thích với các hệ thống mạng lớn hơn. Hãng R&S (CHLB Đức) đã nghiên cứu phát triển hệ thống máy truyền tin vô tuyến điều khiển bằng phần mềm SDR có khả năng thay đổi cấu hình và tính thích nghi cao. Máy truyền tin SDR sử dụng giao thức Internet (IP) và mạng di động tùy biến (MANET), đồng thời có khả năng chuyển đổi giữa những dạng sóng đã được lưu trong máy. Hệ thống an-ten sử dụng cho máy là hệ thống an-ten “thông minh”-kết hợp nhiều phần tử an-ten thông qua cách xử lý tín hiệu số nhằm tương thích với giản đồ an-ten thu và phát theo môi trường tín hiệu thực. An-ten “thông minh” tăng được hệ số khuếch đại khiến đường truyền lớn hơn, có khả năng chống nhiễu mạnh. Nhờ đó, máy truyền tin SDR có tính năng hỗ trợ làm việc theo mạng một cách toàn diện, tốc độ truyền dữ liệu cao hơn, cự ly xa hơn.   

Kỹ thuật truyền tin hiện đại ngày càng được áp dụng mạnh mẽ, nâng cao hiệu quả bảo đảm thông tin phục vụ chỉ huy, điều khiển và tác chiến trên chiến trường. Kỹ thuật truyền tin vô tuyến tiên tiến sử dụng an-ten mạng pha, sóng mi-li-mét (mm) đang phát triển rộng rãi. Mới đây, Mỹ đã phóng thành công vệ tinh băng rộng (WGS) nhằm bảo đảm khả năng truyền tin sóng mm phục vụ quân sự, tăng cường khả năng trung chuyển, truyền tải thông tin của hệ thống thông tin bố trí trên không. Mỹ và quân đội nhiều nước còn khai thác các giải pháp truyền tin hiện đại thông qua các trạm trên không, đặc biệt là sử dụng máy bay không người lái. Hiện nay, các nước tiên tiến đang nghiên cứu kỹ thuật truyền tin vô tuyến sử dụng hạt vi tử Nơ-tri-nô. Kỹ thuật này sử dụng máy phát tạo chùm hạt Ni-tri-nô để truyền tải thông tin. Ni-tri-nô là loại hạt trung tính, cực nhỏ, có đặc tính ổn định và lan truyền theo đường thẳng, có thể xuyên qua mọi vật cản, kể cả nước biển và không phản xạ, khúc xạ, tán xạ trên đường đi, nên hầu như không suy giảm năng lượng. Sử dụng kỹ thuật truyền tin bằng hạt Ni-tri-nô bảo đảm bí mật cao, khả năng chống nhiễu tốt, nên khó bị đối phương thu chặn, gây nhiễu và phá hủy.

Kỹ thuật truyền tin la-de không gian tự do đã đạt những thành tựu nổi bật, tạo bước tiến quan trọng. Điển hình là Nhật Bản đã thử nghiệm kỹ thuật truyền tin quang học la-de với trạm thu mặt đất thông qua vệ tinh thông tin Ki-ra-ri. Kỹ thuật truyền tin la-de là dùng một máy phát la-de để tạo ra ánh sáng đơn sắc truyền tải thông tin, sau khi điều chế kết hợp với sóng mang trong cáp quang, chuyển tiếp qua các thiết bị chuyên dụng tới đầu thu nhận, sóng mang ánh sáng đơn sắc được khuếch đại, điều chỉnh và điều chế để trở lại tín hiệu ban đầu. Truyền tin ánh sáng đơn sắc có đặc tính cố kết cao, tốc độ truyền lan nhanh, độ suy giảm thấp, độ trung thực cao. Theo tính toán lý thuyết, tốc độ truyền tin la-de đạt tới 100 tỷ bit/giây, khoảng cách truyền tin tới 6.000km. Một giải pháp kỹ thuật truyền tin la-de tiên tiến khác là sử dụng la-de ánh sáng xanh lục, bước sóng từ 0,45 mi-crô-mét đến 0,57 mi-crô-mét. Ở dải tần số này, ánh sáng có tính cố kết cực cao, định hướng tốt, có thể xuyên qua nước biển với độ sâu lớn nhưng độ suy giảm rất nhỏ. Kỹ thuật truyền tin ánh sáng la-de đang được triển khai nghiên cứu áp dụng truyền tin cho tàu ngầm và các phương tiện, các đội đặc nhiệm hoạt động dưới nước.

Các kỹ thuật truyền tin hiện đại trên mở ra cuộc cách mạng mới về bảo đảm thông tin trong chiến tranh và phục vụ chỉ huy, điều khiển vũ khí và các ứng dụng khác.

NGUYỄN ĐỨC GIANG