QĐND - Nhằm ngăn chặn, đánh bại âm mưu của quân Pháp đánh lên Việt Bắc, Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ Tổng tư lệnh đã hạ quyết tâm chiến dịch: Đánh mạnh ở Mặt trận sông Lô và đường số 4. Trung đoàn 112 (Trung đoàn 209, Sư đoàn 312 ngày nay) được Bộ tư lệnh Khu 10 giao nhiệm vụ cơ động đánh địch trên các hướng. Với quyết tâm đánh thắng địch ngay từ trận đầu, Trung đoàn 112 đã phối hợp với đơn vị sơn pháo 75mm chủ động xây dựng trận địa phục kích bí mật, có nhiều trận địa dự bị để trong tình huống nào cũng cơ động pháo nhanh, thực hiện tốt yêu cầu "đặt gần, bắn thẳng", đồng thời có kế hoạch đánh trả bộ binh địch khi chúng tấn công lên bờ. Địa điểm đơn vị chọn để phục kích là khu vực Bến Then, Đoan Hùng, Khe Lau.

Tàu chiến của quân Pháp bị bắn chìm trên sông Lô tháng 10-1947. Ảnh tư liệu.

Sáng 24-10-1947, tàu chiến của Pháp từ Việt Trì ngược sông Lô lên Đoan Hùng. Vừa tiến, chúng vừa xả súng bắn như vãi đạn vào hai bên bờ sông. Khoảng 8 giờ sáng, tàu địch chạy ngang qua trận địa cảnh giới của ta ở phía dưới Đoan Hùng khoảng 2km. Lệnh của chỉ huy trung đoàn, để cho cả đoàn tàu địch lọt vào trận địa phục kích mới nổ súng. Chấp hành mệnh lệnh, các trận địa kiên trì chờ đợi, có chiến sĩ bị thương vẫn cắn răng chịu đau để bảo đảm bí mật. Khoảng 10 phút sau, khi tàu địch đã lọt vào khu vực phục kích, chỉ huy trung đoàn ra lệnh phát hỏa. Ngay loạt đạn đầu, sơn pháo của ta đã bắn trúng chiếc tàu chở quân của địch. Từ trận địa trung tâm và trận địa khóa đuôi, các loại súng của ta đều phát hỏa. Sau phút choáng váng, lực lượng đi đầu của địch triển khai đội hình chống trả quyết liệt. Chúng vừa bắn, vừa cho xuồng chiến đấu áp sát đổ quân lên bờ. Sà lan và các tàu lớn của địch chạy ra xa bờ tập trung hỏa lực bắn mạnh vào trận địa của ta. Trận đánh càng về trưa càng quyết liệt. Cán bộ, chiến sĩ đơn vị đã dùng súng, lưỡi lê, mã tấu đánh lui các đợt xung phong của địch. Đến trưa, tàu địch vẫn không qua khỏi Đoan Hùng. Bị thiệt hại nặng, chúng buộc phải rút quân về Việt Trì. Trong trận này, ta đã bắn chìm 4 ca nô, sà lan, 1 tàu chiến, tiêu diệt 350 tên địch.

Chiến thắng đã làm nức lòng quân và dân Khu 10, rút kinh nghiệm từ trận này, Trung đoàn 112 đã phối hợp với đơn vị sơn pháo 75mm tiếp tục bắn chìm thêm nhiều ca nô, tàu, xuồng và tiêu diệt nhiều tên địch trong các trận đánh tiếp theo. Với chiến công này, đơn vị đã được Bác Hồ tặng danh hiệu "Trung đoàn Sông Lô"...

XUÂN VŨ (Theo Lịch sử Trung đoàn Bộ binh 209)