Đại tá, PGS, TS Vũ Ngọc Quang, Phó viện trưởng Viện Kỹ thuật công trình đặc biệt, cho biết: “Viện Kỹ thuật công trình đặc biệt được thành lập trên cơ sở Khoa Công trình quân sự và Trung tâm Kỹ thuật các công trình đặc biệt. Trong các cuộc kháng chiến chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc và biên giới Tây Nam nước ta, cán bộ, giảng viên các đơn vị tiền thân Viện Kỹ thuật công trình đặc biệt đã nghiên cứu nhiều đề tài, công trình, ứng dụng trực tiếp trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu và huấn luyện, tạo được hiệu quả cao. Từ kinh nghiệm qua chiến tranh, trong thời kỳ đổi mới, viện tập trung nghiên cứu tạo ra những sản phẩm khoa học-công nghệ phục vụ quốc phòng và an ninh, kết hợp với phát triển kinh tế. Có thể kể đến các đề tài cấp quốc gia về nghiên cứu khảo sát, xây dựng các công trình biển, đảo, ứng dụng ở huyện đảo Trường Sa (tỉnh Khánh Hòa); về các giải pháp kỹ thuật cho xây dựng công trình quân sự trong chiến tranh công nghệ cao; các giải pháp kỹ thuật ngụy trang, nghi trang của bộ đội công binh trong chiến tranh công nghệ cao…”.

Cán bộ, giảng viên Viện Kỹ thuật công trình đặc biệt chuẩn bị thiết bị trong phòng thí nghiệm.

Để xây dựng và bảo đảm cho công trình quốc phòng vững chắc, Viện Kỹ thuật công trình đặc biệt quan tâm định hướng các đề tài nghiên cứu phát triển kỹ thuật, kết cấu công trình và sản xuất các loại vật liệu xây dựng tiên tiến. Từ năm 2000 đến nay, viện hoàn thành các đề tài nghiên cứu giải pháp kết cấu và vật liệu xây dựng trong các môi trường đặc biệt; nâng cao chất lượng vật liệu bê tông cho các công trình biển đảo; nghiên cứu gia cường khối đất đá xung quanh đường hầm bằng các dung dịch không xi măng… Gần đây, các nhà khoa học của viện đã thành công trong nghiên cứu ma sát giữa móng cọc với nền san hô và dự báo ổn định của công trình dưới tác động của sóng biển; ứng dụng vật liệu mới trong xây dựng công trình quốc phòng và nâng cấp kháng lực công trình quốc phòng hiện có trên các đảo trọng điểm; nghiên cứu ứng dụng công nghệ viễn thám trong phát hiện và đánh giá hình thái quy mô bố trí cơ sở, trận địa quân sự; nghiên cứu phương pháp nổ đào sâu đáy biển phục vụ các công trình quốc phòng, an ninh và kinh tế trong vùng biển nước ta...

Đối với các công trình, công sự chiến đấu, theo PGS, TS, Đại tá Vũ Ngọc Quang: Viện đã triển khai thành công các đề tài cấp Bộ Quốc phòng, như: Nghiên cứu thiết kế, sản xuất, thử nghiệm công sự lắp ghép cho cụm điểm tựa tiểu đoàn bộ binh phòng ngự ở địa hình đồng bằng, trung du và miền núi; nghiên cứu ứng dụng bê tông cốt lưới dệt cho các công trình quốc phòng vùng ven biển và hải đảo. Viện còn tích cực nghiên cứu thiết kế, chế tạo một số loại công sự dã chiến và đề xuất các giải pháp nâng cao sức sống công trình phù hợp với điều kiện tác chiến mới; nghiên cứu giải pháp cải tạo tầng hầm của nhà cao tầng làm công trình phòng thủ dân sự...

Trước sự tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cùng với tập trung nghiên cứu phục vụ đào tạo, học thuật, cán bộ, giảng viên, nghiên cứu viên Viện Kỹ thuật công trình đặc biệt còn tổ chức nghiên cứu ứng dụng, hợp tác với các cơ quan, đơn vị trong và ngoài quân đội để giám sát, xây dựng những công trình lưỡng dụng, sản xuất các loại vật liệu xây dựng tiên tiến. Theo hướng này, viện phối hợp với Quân chủng Hải quân nghiên cứu thiết kế, giám sát xây dựng các công trình quân sự cho các đơn vị không quân, tàu ngầm, sân bay, cầu cảng, nhà máy ở căn cứ Cam Ranh. Viện phối hợp với Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng nghiên cứu quy hoạch hệ thống đường tuần tra biên giới; bến neo đậu ven biển; phối hợp với Quân chủng Phòng không-Không quân quy hoạch hệ thống trận địa phòng không quốc gia; hệ thống trận địa phòng không lục quân. Viện làm tốt nhiệm vụ của Bộ Quốc phòng giao trong giám sát xây dựng sở chỉ huy các cơ quan, đơn vị quân đội và nhiều công trình dân dụng khác.

Trong thời gian tới, viện chủ động phát huy thế mạnh trong nghiên cứu các công trình biển đảo, sở chỉ huy, đường tuần tra biên giới, công sự dã chiến, cầu dã chiến, bến, bãi vượt sông, ngụy trang, nghi trang chống vũ khí công nghệ cao, địa hình quân sự, vật liệu mới... Đồng thời, viện chú trọng nghiên cứu học thuật và đầu tư xây dựng tiềm lực khoa học-công nghệ, phát triển một số lĩnh vực mạnh, đầu ngành; xây dựng viện theo mô hình viện-trường và tự chủ từng bước, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Bài và ảnh: XUÂN GIANG