QĐND - Trong chiến tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc, tác chiến ban đêm là cách đánh sở trường của quân đội ta để chiến đấu chống các đội quân xâm lược. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, trong nhiều trận chiến đấu, các LLVT nhân dân ta đều vận dụng linh hoạt cách đánh ban đêm để giành thắng lợi, nhất là hình thức chiến đấu tiến công.

Thực tế cho thấy, tác chiến ban đêm đạt yếu tố bất ngờ cao, bởi đêm tối là điều kiện rất thuận lợi để che giấu lực lượng, hành động chiến đấu của quân ta, tạo bí mật về đường cơ động, hướng mũi tiến công, các hỏa điểm bố trí và cách đánh của ta. Đêm tối cũng ảnh hưởng rất lớn đến quan sát bằng mắt thường của địch, làm chúng khó phát hiện ta tiến công, gây nhiều bất ngờ, dẫn đến bị động trong phòng ngự. Ban đêm quan sát dưới ánh trăng, mắt thường chỉ có thể phát hiện con người đang hoạt động ở cự ly 240m, dưới ánh sao khoảng cách này là 70m. Đêm tối không có trăng sao, cự ly quan sát càng ngắn hơn. Trong đêm tối, địch phòng ngự bằng mắt thường khó quan sát, phát hiện hành động của ta từ xa; chỉ khi quân ta tiếp cận thật gần mới phát hiện được và như vậy sẽ bị bất ngờ. Thực tế trên chiến trường, các đơn vị bộ đội khi thực hiện trận tiến công địch thường hành quân chiếm lĩnh trận địa xuất phát tiến công, làm mọi công tác chuận bị chiến đấu trong đêm tối; khoảng 2 đến 3 giờ sáng thực hành chiến đấu tiến công vào trận địa phòng ngự của địch, gây cho chúng nhiều bất ngờ, bị động trong phòng, chống, đánh trả. Hầu hết các trận đánh ban đêm bộ đội ta đều giành thắng lợi và đạt hiệu suất chiến đấu cao.

Bộ đội chủ lực Miền hành quân tiếp cận mục tiêu trong đêm tối trong chiến dịch Bình Giã, năm 1964. Ảnh tư liệu.

Đối tượng tác chiến của quân đội ta thường có ưu thế của vũ khí, trang bị hiện đại, nhưng nhờ ta biết tránh chỗ mạnh, đánh vào chỗ mỏng yếu, sơ hở của địch và tác chiến ban đêm, nên hạn chế thế mạnh của chúng.

Trong chiến đấu, quân địch có 3 yếu tố quan trọng để tạo sức mạnh là binh lực đông, hỏa lực mạnh và tính cơ động cao. Tiến hành chiến đấu ban đêm là một trong những cách tốt nhất để tiêu diệt địch với hiệu quả cao nhất, hạn chế thấp nhất thương vong của ta. Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển, quân đội đối phương được trang bị các loại vũ khí và phương tiện chiến tranh hiện đại, nhưng điểm yếu của chúng là trong đêm tối việc sử dụng vũ khí trang bị gặp rất nhiều khó khăn, phải mất nhiều thời gian để chuẩn bị và sử dụng các loại vũ khí, thiết bị chiến tranh hiện đại có trong trang bị. Chúng ta đánh đêm, đánh bất ngờ sẽ làm cho địch lúng túng, bị động, dễ bị tiêu diệt. Dù đối phương có các thiết bị nhìn đêm, vũ khí có điều khiển, kính ngắm quang học, bom đạn "thông minh"... nhưng nếu ta ngụy trang, nghi binh tốt, ít để phát ra ánh sáng, tiếng động, bí mật tiếp cận gần địch trong đêm tối thì các thiết bị điện tử, tin học khó bắt được mục tiêu, hạn chế ưu thế của đối phương.

Thực tiễn trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ, các lực lượng vũ trang của ta luôn phát huy sở trường đánh gần, đánh đêm, lợi dụng đêm tối, mạnh dạn thọc sâu, chia cắt, đột kích mạnh, nhanh chóng hình thành thế có lợi, đánh không phân tuyến (bám thắt lưng địch mà đánh), làm cho quân địch bất ngờ, rơi vào thế bị động. Dù đội quân xâm lược có vũ khí, trang bị mạnh và hiện đại hơn ta gấp nhiều lần, nhưng chúng lại chủ quan, dựa dẫm và "tôn thờ" vào vũ khí, hỏa lực mạnh; gặp cách đánh đêm dũng cảm của quân ta, hầu hết các trận đánh ta đều giành thế chủ động, chiến đấu thắng lợi.

Trong chiến tranh hiện đại, hệ thống vũ khí, trang bị của địch ngày càng tinh vi và mạnh hơn. Với các thiết bị ảnh nhiệt, khí tài quang học hiện đại, có thể “nhìn thấu” màn đêm, tạo nên "chiến trường trong suốt" trong mọi điều kiện địa hình, thời tiết, cả ban ngày lẫn ban đêm… khiến việc tác chiến ban đêm của ta phần nào không còn phát huy ưu thế đầy đủ. Mặt khác, hệ thống chỉ huy, kiểm soát, truyền thông, trinh sát hiện đại của địch ngày càng bảo đảm cho chỉ huy trực tiếp với tới các đơn vị cấp chiến thuật, thậm chí tới từng người lính trên chiến trường; địch có thể tổ chức tác chiến từ tầm xa, chuyển hóa và kết thúc trận đánh rất nhanh. Vì vậy, để phát huy thế mạnh, bất ngờ của phương thức tác chiến ban đêm, chúng ta cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng, cụ thể, phát triển và vận dụng linh hoạt, phù hợp với điều kiện chiến tranh hiện đại.

Nguyễn Văn Lai