Người đầu tiên đặt chân lên Mặt trăng qua đời

QĐND - Nhà du hành vũ trụ người Mỹ Nây Am-xtroong (Neil Armstrong), người đầu tiên trên thế giới đặt chân lên Mặt trăng đã qua đời vì biến chứng sau khi phẫu thuật tim, gia đình ông ngày 25-8 cho biết. Ông thọ 82 tuổi. Khi Nây Am-xtroong thực hiện “bước đi nhỏ” đầu tiên trên Mặt trăng vào năm 1969, gần như cả thế giới đã theo dõi sự kiện xảy ra cách đó gần nửa triệu ki-lô-mét.

Nây Am-xtroong và An-đrin trên Mặt trăng. Ảnh: AP

Bước nhảy vọt của nhân loại

Ngày 20-7-1969 đánh dấu một cột mốc mang tính bước ngoặt đối với lịch sử ngành thám hiểm vũ trụ thế giới cũng như khoa học của nhân loại. Đúng 22 giờ 56 phút, giờ Niu Y-oóc, Nây Am-xtroong, chỉ huy tàu vũ trụ Apollo 11 đã trở thành người đầu tiên đặt chân xuống Mặt trăng. Câu nói của ông sau đó đã đi vào lịch sử và khiến tất cả những ai được chứng kiến vào thời khắc đó không thể quên: “Đó là một bước đi nhỏ của (một) con người, một bước nhảy vọt của nhân loại”.

Am-xtroong đã thực hiện chuyến hành trình huyền thoại cùng với Ét-uyn Bu-dơ An-đrin (Edwin "Buzz" Aldrin), phi công điều khiển mô đun hạ cánh có tên gọi Eagle, và Mai-cơn Co-lin (Michael Collins), phi công điều khiển mô đun chính có tên gọi Columbia.

Phi hành đoàn của Apollo 11 được chọn thực hiện sứ mệnh không phải vì họ có phẩm chất đặc biệt trong số các phi công bay thử ưu tú thuộc đoàn phi hành gia Mỹ. Đơn giản, họ được chọn chỉ vì đó là lượt của họ trên bảng phân công. Nếu một kế hoạch trước đó thành công, phi hành đoàn của Apollo 10 sẽ là lần đầu tiên đặt chân lên Mặt trăng vào tháng 5-1969 song những chậm trễ trong việc phát triển mô đun hạ cánh đã biến sứ mệnh này trở thành một cuộc tổng duyệt cho việc đáp xuống Mặt trăng.

Chuyến bay của họ nằm trong kế hoạch chinh phục vũ trụ đầy tham vọng của Mỹ, quốc gia hồi đó đang cạnh tranh quyết liệt với Liên Xô về lĩnh vực này. Trước đó, Liên Xô đã thành công trong việc đưa người đầu tiên vào không gian và đưa vệ tinh nhân tạo đầu tiên vào quỹ đạo Mặt trăng. Năm 1961, Tổng thống Mỹ Giôn F. Ken-nơ-đi (John F. Kennedy) tuyên bố, ông tin là cuối thập niên 60 nước Mỹ sẽ đưa được con người lên Mặt trăng và điều này đã được thực hiện 8 năm sau đó.

Phi hành gia Nây Am-xtroong. Ảnh: AP

Nây Am-xtroong cùng với đồng nghiệp được phóng lên không gian ngày 14-7-1969. Bốn ngày sau tàu Apollo 11 bay vào quỹ đạo của Mặt trăng.  Khoảng 6 giờ 30 phút sau đó, những nhà du hành bước ra khỏi tàu Eagle và Am-xtroong đã trở thành người đầu tiên đặt chân lên Mặt trăng ở tuổi 38.

Am-xtroong đã ở lại trên bề mặt Mặt trăng trong 2 giờ 32 phút trong khi An-đrin, người theo sau ông, ở ít hơn 15 phút. Cả hai đã cắm một lá cờ Mỹ, thu thập mẫu đá Mặt trăng và tiến hành các cuộc thí nghiệm trước khi trở lại phi thuyền chính. Am-xtroong và An-đrin đã để lại một tấm bảng trên Mặt trăng ghi lại dòng chữ: “Tại đây, những người đến từ hành tinh Trái Đất lần đầu tiên đặt chân trên Mặt trăng. Tháng 7-1969 sau Công nguyên. Chúng tôi đến trong hòa bình cho tất cả nhân loại”.

Trong những khoảnh khắc đầu tiên trên Mặt trăng đó, giữa lúc cuộc đua vào vũ trụ giữa Liên Xô và Mỹ đang ở đỉnh điểm, Am-xtroong đã dừng lại trong một khoảnh khắc mà ông gọi là “khoảnh khắc tế nhị” để tưởng nhớ những nhà du hành của Mỹ và Liên Xô đã tử nạn trong nỗ lực thám hiểm vũ trụ. Kể từ đây cái tên Nây Am-xtroong được cả thế giới biết tới.

20 tiếng đồng hồ sau, Am-xtroong và An-đrin khởi động tàu đổ bộ Eagle rời Mặt trăng bay lên quỹ đạo, kết nối lại với tàu Apollo 11 và lên đường trở về Trái Đất. "Khung cảnh chỉ đơn giản là tuyệt vời, vượt qua bất cứ hình ảnh nào mà tôi từng thấy trước đó”, Am-xtroong từng nói khi miêu tả về Mặt trăng.

Nguồn cảm hứng cho khát vọng vươn tới các vì sao

Cả ba phi hành gia đã được đón tiếp như những người hùng khi trở về và từ đó không ai quay lại vũ trụ. Đối với Am-xtroong, khi quay trở về Trái Đất trong danh vọng, ông có được vị trí tương tự một siêu sao điện ảnh ở bất kỳ nơi đâu ông đến. Song, sau đợt giao lưu đầu tiên, Am-xtroong đã từ chối kiếm tiền từ sự nổi tiếng có một không hai của mình. Người đàn ông được ca ngợi như người hùng của nước Mỹ đã lẩn tránh ánh đèn flash và món lợi tiềm tàng kèm theo. Thay vào đó, ông sống một cuộc sống ẩn dật tại trang trại ở Ô-hai-ô, giảng dạy tại Đại học Cincinnati và sau đó bước vào ngành kinh doanh.

Ba người trong phi hành đoàn trên Apollo 11, từ trái qua phải: Nây Am-xtroong, Mai-cơn Co-lin, Ét-uyn An-đrin. Ảnh: AP

Ông từ chối trả lời phỏng vấn hoặc ký tặng ảnh và làm thất vọng nhiều người hâm mộ với yêu cầu được có một cuộc sống riêng tư. Ông từng một lần giải thích: “Tôi không muốn được tưởng niệm khi còn sống”. Chỉ một lần ông miễn cưỡng cùng những phi hành gia trong chuyến hành trình lịch sử tham dự lễ kỷ niệm vụ hạ cánh xuống Mặt trăng. Năm 1999, tức 30 năm sau, ông cùng với An-đrin và Co-lin đã nhận Huân chương Langley vì những đóng góp cho ngành hàng không Mỹ.

Ca ngợi Am-xtroong là “anh hùng Mỹ bất đắc dĩ”, gia đình ông cho biết họ rất đau buồn khi ông qua đời và nhấn mạnh phi hành gia đã “tự hào phục vụ đất nước mình, khi là một phi công lái chiến đấu cơ của hải quân, là phi công bay thử nghiệm và là phi hành gia”. Nây Am-xtroong sinh ra tại Ô-hai-ô ngày 5-8-1930. Ông đã thực hiện chuyến bay đầu tiên khi mới 6 tuổi cùng với cha của mình và niềm đam mê chinh phục bầu trời của ông cũng được hình thành từ đó. Ông  tham gia chương trình không gian của Mỹ vào năm 1962.

“Thật là buồn rằng chúng tôi không thể đến cùng nhau như một phi hành đoàn trong lễ kỷ niệm 50 năm hoàn thành nhiệm vụ... Tôi sẽ nhớ ông ấy như một chỉ huy rất tài giỏi”, phi hành gia An-đrin cho biết. Tổng thống Mỹ Ô-ba-ma cũng đã gửi lời chia buồn sâu sắc và bày tỏ niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của nhà du hành vũ trụ đồng thời ca ngợi ông là "một trong những anh hùng vĩ đại nhất của nước Mỹ", người đã truyền nguồn cảm hứng cho cả một thế hệ khát vọng vươn tới các vì sao.

Thu Trang