QĐND - Sau những chuyến tàu vỏ gỗ chở hàng hóa, vũ khí vào chi viện cho chiến trường miền Nam thành công, Quân ủy Trung ương xác định: Ta có thể vận chuyển hàng hóa, vũ khí lâu dài bằng đường biển. Nhưng làm thế nào để có được những phương tiện tốt hơn đi trong mọi thời tiết? Trước đòi hỏi đó, chiếc tàu vỏ sắt đầu tiên, mang bí danh 54 giống như con “ngựa sắt” trên biển, được đưa vào thử nghiệm. Và người được giao nhiệm vụ làm thuyền trưởng chỉ huy con tàu ấy rẽ sóng chở vũ khí vào miền Nam là đồng chí Đinh Đạt. 

Một chiếc tàu sắt của Đoàn tàu không số trên đường chở vũ khí vào miền Nam (Ảnh thu được từ tài liệu của Mỹ-ngụy).

Xuất thân trong một gia đình ngư dân nghèo quanh năm bám biển ở Quảng Ngãi, lại được chọn đi đào tạo sĩ quan hải quân nên ngay khi ra trường đồng chí Đinh Đạt được điều về công tác ở Phân đội tàu phóng lôi Hải quân. Với kinh nghiệm bản thân và được đào tạo bài bản, cuối năm 1962, đồng chí Đinh Đạt về Đoàn 759 (Đoàn tàu không số) làm thuyền trưởng chiếc tàu vỏ sắt đầu tiên của đơn vị. Ngày 17-3-1963, con "ngựa sắt” 54 do Thuyền trưởng Đinh Đạt và Chính trị viên Nguyễn Văn Tiến chỉ huy xuất phát tại bến K15 Đồ Sơn, Hải Phòng, chở 44 tấn vũ khí đi theo lịch trình: Đồ Sơn – Nam đảo Hải Nam - Đông Nam Hoàng Sa - Cù Lao Thu vào Bến Tre.

Tàu cứ qua một ngày trên biển là Thuyền trưởng Đinh Đạt lại cảm thấy nhẹ đi một phần. Bởi người chỉ huy ấy hiểu hơn ai hết loại tàu sắt thời ấy là loại tàu chuyên dụng cho quân sự nên rất dễ bị lộ, chỉ cần ngụy trang không tốt, địch phát hiện được thì xem như chuyến đi thất bại. Vì vậy, suốt dọc hành trình từ Bắc vào Nam hầu như Thuyền trưởng Đinh Đạt đêm nào cũng thức trắng. Và cứ mỗi lần nghe thấy tiếng tàu giặc, tiếng máy bay là toàn bộ cán bộ, chiến sĩ trên tàu lại nín thở chờ lệnh nổ súng của người chỉ huy và sẵn sàng cảm tử cùng con tàu. Tuy nhiên, bằng chính sức mạnh của tiếng gọi “miền Nam đang cần súng” và mệnh lệnh của Quân ủy Trung ương “phải có cơ sở để đưa nhiều tàu sắt vào hoạt động vận tải vũ khí, mới kịp cung cấp cho chiến trường miền Nam”, Thuyền trưởng Đinh Đạt đã quyết đoán, bình tĩnh xử lý mọi tình huống đưa con tàu vượt qua chặng đường dài trên biển cập bến Trà Vinh an toàn vào đêm 23-4-1963.

Thành công từ chuyến đi đầu tiên ấy, đồng chí Đinh Đạt tiếp tục được giao trọng trách chỉ huy những con tàu sắt vận chuyển hàng, vũ khí từ miền Bắc vào miền Nam phục vụ chiến đấu. Chỉ trong 3 năm (1963 - 1966), Thuyền trưởng Đinh Đạt đã chỉ huy 11 chuyến tàu, vận chuyển 562 tấn vũ khí và 18 cán bộ Trung ương vào chiến trường miền Nam an toàn.  Năm 1966, đồng chí Đinh Đạt được cấp trên điều về Quân khu 5 công tác và đã mãi mãi nằm lại chiến trường Khu 5 khi mới 37 tuổi đời, 20 tuổi quân.

Duy Thành