QĐND - Cuối năm 1967, thực hiện sự chỉ đạo của Trung ương Đảng ta, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh gấp rút hoàn chỉnh lần cuối phương án tổng công kích - tổng khởi nghĩa và xác định hướng chủ yếu của tổng tiến công chiến lược là đánh vào các thành phố, thị xã, thị trấn, trọng điểm là Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng, đánh thẳng vào các cơ quan đầu não của Mỹ và chính quyền Sài Gòn. Hướng phối hợp chiến lược quan trọng là mở chiến dịch lớn ở Mặt trận Đường 9-Khe Sanh.

Nhằm tiêu diệt, nghi binh địch, ngày 20-1-1968, bộ đội ta nổ súng mở chiến dịch tiến công hiệp đồng binh chủng quy mô lớn đánh vào tuyến phòng ngự vững chắc của địch trên Đường 9-Khe Sanh. Kết quả, ta đã giam chân một bộ phận quan trọng lực lượng cơ động quân Mỹ ở Đường 9-Khe Sanh, thu hút sự chú ý của địch ở vùng giới tuyến, góp phần tạo yếu tố bất ngờ và điều kiện thuận lợi cho quân và dân ta trên toàn miền Nam tiến hành cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 theo dự định vào đêm 29 rạng ngày 30-1-1968.

Cuộc tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt ở hầu khắp các tỉnh, thành phố lớn miền Nam. Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng là những trọng điểm và ta đã giành những thắng lợi quan trọng. Thắng lợi của Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 trên toàn chiến trường miền Nam làm đảo lộn và thay đổi thế bố trí chiến lược, buộc Mỹ phải từ bỏ chiến lược “tìm diệt” và “bình định” để chuyển sang chính sách “phi Mỹ hóa chiến tranh”.

Bộ đội chủ lực tiến công vào thành phố Huế trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1968. Ảnh tư liệu.

Trong tình thế so sánh lực lượng giữa ta và địch về quân số, vũ khí trang bị, sức cơ động và trình độ tác chiến hiện đại, địch hơn ta gấp nhiều lần, ta khó có thể thực hiện đánh tiêu diệt chiến dịch, chiến lược đối với quân Mỹ và quân đội Sài Gòn, thì việc tìm ra cách đánh mới linh hoạt, sáng tạo, đánh thẳng vào các cơ quan đầu não quan trọng nhất của Mỹ-ngụy ở nhiều thành phố, thị xã, kết hợp với nổi dậy của quần chúng nhân dân, trọng điểm là các thành phố Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng thể hiện bước phát triển về cách đánh của quân đội ta. Để giành thắng lợi, ta đã vận dụng cách đánh của thế trận chiến tranh nhân dân trong thành phố, trong đó thực hiện đánh đồng loạt và vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức tác chiến, điển hình là tập kích để tiêu diệt địch.

Nét nổi bật của ta là đã thực hiện cách đánh đồng loạt trên khắp các chiến trường trong một thời điểm được quy định thống nhất. Trước đó, bộ đội ta từng nhiều lần đánh đồng loạt, nhưng chỉ trong phạm vi vài mục tiêu, hoặc trong một khu vực, một hướng chiến dịch; lần này đã thực hiện tiến công đồng loạt trên hầu khắp các chiến trường, trọng điểm là các thành phố lớn ở miền Nam. Để thực hiện đánh trong một thời điểm thống nhất, hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ ta phải vượt qua bao khó khăn, nguy hiểm, nắm chắc tình hình địch, huấn luyện, tổ chức tiếp cận… sẵn sàng tới mức cao nhất để có thể nổ súng đồng loạt vào các mục tiêu của địch trên toàn Miền đúng ngày, giờ quy định.

Trong thực hành tác chiến, bộ đội ta tiến công nhằm vào các mục tiêu then chốt, hiểm yếu có giá trị quan trọng của địch cả về chiến dịch, chiến lược, vào các cơ quan đầu não của Mỹ và chính quyền Sài Gòn, từ địa phương đến trung ương, trọng điểm là Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng, nơi mà địch cho là an toàn nhất, là “bất khả xâm phạm”, tạo thế đánh lợi hại, hiểm hóc, gây cho địch choáng váng, kinh ngạc. Đây là lần đầu tiên sau nhiều năm tiến hành chiến tranh xâm lược miền Nam, toàn bộ hệ thống phòng thủ nơi đô thị của Mỹ và chính quyền, quân đội Sài Gòn bị ta tiến công; hậu phương, hậu cứ của chúng trở thành chiến trường, nơi đọ sức quyết liệt giữa ta và địch kéo dài nhiều tuần.

Điểm nổi bật về hình thức tác chiến là ta vận dụng chiến thuật tập kích linh hoạt, sáng tạo. Với bộ đội chủ lực ta, việc cơ động đội hình sư đoàn như các Sư đoàn 5, 7, 9 vào tác chiến vùng ven Sài Gòn; Sư đoàn 2 ở Khu 5; Sư đoàn 325, 324 ở Huế… là thử thách lớn đối với bộ đội ta khi phải tác chiến ở vùng hậu phương của địch, địa hình mới lạ, địch tổ chức phòng thủ chặt chẽ ở vùng ven để ngăn chặn. Vì thế, lực lượng bộ binh, pháo binh ta, trong đó chủ yếu là đặc công, biệt động đã tổ chức các trận tập kích, tuy không rộng lớn về quy mô lực lượng, nhưng rất phong phú với những trận luồn sâu tập kích địch vào tận các cơ quan đầu não của chúng ngay trong nội thành Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng, chiếm giữ một số mục tiêu quan trọng, gây tiếng vang lớn trong nước và trên thế giới.

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần đánh bại nỗ lực cao nhất của Mỹ trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam, giáng đòn quyết định vào ý chí xâm lược của giới cầm quyền Mỹ, làm phá sản chiến lược “chiến tranh cục bộ”, buộc Mỹ phải xuống thang chiến tranh, rút dần quân Mỹ về nước, tạm ngừng ném bom miền Bắc từ vĩ tuyến 20 trở ra và chấp nhận đàm phán với Chính phủ ta tại Hội nghị Pa-ri (Pháp) để bàn về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Đại tá, TS DƯƠNG ĐÌNH LẬP