QĐND - Chiến dịch phòng không 12 ngày đêm tháng 12-1972 để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về nghệ thuật tổ chức, dự đoán đúng quy luật, thủ đoạn đánh phá, đặc biệt là đánh thắng thủ đoạn kỹ thuật, chiến thuật tác chiến điện tử của địch.

Thực tế trong chiến dịch, địch đã sử dụng nhiễu điện tử dày đặc, hỗn tạp, cường độ mạnh trên nhiều dải tần khác nhau. Vòng ngoài, địch sử dụng máy bay EB-66 phát nhiễu che chắn đội hình tầm xa, các tốp máy bay F-4 rải nhiễu tiêu cực tạo thành một màn nhiễu dày đặc; trước đội hình máy bay B-52, địch cho các tốp máy bay F-105D tạo tốp B-52 giả, gây khó khăn cho tên lửa của ta. Các máy bay chiến thuật làm nhiệm vụ hộ tống B-52 cũng như làm nhiệm vụ đánh phá đều phát nhiễu làm tăng tính hỗn loạn, phức tạp trong không gian nhiễu. Máy bay cường kích F-111A đánh phá sân bay, trận địa tên lửa… nhằm vô hiệu hóa khả năng của ta.

Phán đoán đúng thủ đoạn của địch, ta bố trí đội hình ra-đa cảnh giới từ xa chặt chẽ, liên hoàn, kết hợp phát sóng chính diện, bên sườn và có đơn vị hướng cánh sóng về phía sau; kết hợp các vọng quan sát mắt thường nên phát hiện rất sớm máy bay B-52. Bộ đội Tên lửa chuyển hóa linh hoạt các phương pháp điều khiển, có lúc dùng phương pháp điều khiển “3 điểm”, hoặc dùng phương pháp “vượt nửa góc” và ngược lại. Phương pháp bám sát mục tiêu bằng tay, tự động và hỗn hợp.

Trận đánh của Tiểu đoàn 77, phát hiện được máy bay B-52, tín hiệu gọn và rõ đã đánh bằng phương pháp “vượt nửa góc”, sử dụng chế độ bám sát tự động, đã bắn rơi một máy bay B-52. Tiểu đoàn 93 của Trung đoàn 261, lúc đầu không thấy địch đã đánh bằng phương pháp điều khiển 3 điểm vào tốp máy bay B-52, sau khi quả đạn 1 nổ, đơn vị phát sóng thấy tín hiệu B-52 đã nhanh chóng chuyển sang phương pháp “vượt nửa góc” điều khiển quả thứ 2 và phóng tiếp quả thứ 3 tiêu diệt tại chỗ một chiếc B-52. Đêm 27-12, phi công Phạm Tuân điều khiển máy bay MiG21 bằng hệ thống tình báo dẫn đường bí mật bên sườn, phía sau, khéo léo vượt qua hàng rào máy bay địch, bắn rơi tại chỗ một máy bay B-52 trên bầu trời Sơn La…

Thắng lợi của chiến dịch phòng không 12 ngày đêm tháng 12-1972 đánh dấu bước phát triển về nghệ thuật tổ chức và sử dụng lực lượng, tạo lập thế trận, cách đánh của lực lượng phòng không trong điều kiện bị gây nhiễu mạnh. Những bài học rút ra qua chiến dịch này còn được nghiên cứu, vận dụng trong điều kiện mới.

Trần Văn Toản