Không có quyền nổi tiếng

Đại tá tình báo Mu-ca-xây cùng vợ, thiếu tá tình báo ê-li-da-ve-ta.

Cách đây 101 năm, Mu-ca-xây cất tiếng khóc chào đời trong một gia đình bố làm thợ rèn, mẹ là nông dân ở làng Gia-mô-xti-e thuộc nước CH Bê-la-rút. Từ nhỏ, Mu-ca-xây đã giúp bố quay bễ, đổ than. Lớn lên, những tưởng Mu-ca-xây sẽ nối nghiệp bố ở quê nhà. Thế nhưng 17 tuổi, Mu-ca-xây rời quê hương lên thành phố Lê-nin-grát (nay là Xanh Pê-téc-bua).

Không một đồng cắc, Mu-ca-xây lăn lộn kiếm sống. Rồi được nhận vào làm nhân viên vệ sinh ở một nhà máy đóng tàu bên bờ biển Ban-tích. Nhờ những biểu hiện xuất sắc, Mu-ca-xây được cử đi học ở trường Đảng Liên Xô và sau đó là Đại học Lê-nin-grát (khoa kinh tế) và Học viện phương Đông Lê-nin-grát (khoa ngôn ngữ). Ra trường, làm một thời gian Mu-ca-xây được cử đi học lớp chuyên môn tại trường trinh sát của Bộ tổng tham mưu Hồng quân Liên Xô.

Năm 1939, Mu-ca-xây được phái đến Lốt An-giơ-lét (Mỹ) thay một điệp viên Liên Xô vừa bị bắt. Thân phận công khai của Mu-ca-xây là Phó lãnh sự thuộc Lãnh sự quán Liên Xô tại Lốt An-giơ-lét. Khi đó, quan hệ Xô - Đức vẫn rất tốt đẹp còn quan hệ giữa Oa-sinh-tơn và Béc-lin đi theo chiều ngược lại, nên người Mỹ không ưa gì người Liên Xô. Nhằm tạo ấn tượng tốt đẹp với người Mỹ, Mu-ca-xây đã tham mưu tổ chức một loạt hoạt động văn hóa như hòa nhạc, tiệc giao lưu, liên hoan phim..., dần dần đã lôi kéo được sự tham gia của một số nhân vật nổi tiếng như: văn hào Tê-ô-đo Đrai-giơ, ngôi sao hài Sác-lơ Sáp-lin...

Điều đáng nói là những người bạn Mỹ của Mu-ca-xây lúc này lại là khách thường xuyên của Nhà Trắng. Tổng thống đương nhiệm F. Ru-sơ-ven rất thích gặp gỡ, nói chuyện cùng các nhân vật nổi tiếng thuộc giới văn nghệ sĩ. Do đó, có thể nói những người bạn Mỹ của Mu-ca-xây rất thạo tin. Chính Sác-lơ Sáp-lin đã nhiều lần báo cho Mu-ca-xây biết việc Đức có kế hoạch tấn công Liên Xô. Ngoài việc thu thập các tin tức tình báo, Mu-ca-xây còn được giao nhiệm vụ hành động: đưa những điệp viên Liên Xô có nguy cơ hoặc đã bại lộ thoát khỏi Mỹ và ông luôn hoàn thành xuất sắc.

Năm 1943, Mu-ca-xây trở về nước. Năm 1947, điệp viên Liên Xô, đạo diễn điện ảnh Hô-li-út, Bô-rít Mô-rô-kít tự thú trước Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI), làm bại lộ thân phận của hàng loạt điệp viên Liên Xô hoạt động tại Lốt An-giơ-lét, trong đó có Mu-ca-xây, buộc cấp trên chuyển ông vào hoạt động bí mật dưới một bình phong và ở địa bàn hoàn toàn mới. Năm 1955, Mu-ca-xây nhận lệnh bí mật sang Thụy Sĩ, tổ chức lưới tình báo Liên Xô ở châu Âu, kết nối đơn tuyến với các điệp viên Liên Xô ở I-ta-li-a, Hà Lan, Anh, Nhật Bản, Ấn Độ…

Trong hai năm, 1967 và 1968, Mu-ca-xây lại nhận lệnh hóa trang thành thương nhân Do Thái, tới I-xra-en thực hiện các nhiệm vụ bí mật. Lúc đó, Liên Xô và I-xra-en chưa thiết lập quan hệ ngoại giao. Một mình Mu-ca-xây đơn độc tác chiến, tình hình rất nguy hiểm. Nhằm tránh bại lộ, ngay cả khi về nhà, Mu-ca-xây cũng không dám nói một từ tiếng Nga với vợ. Nhờ sự cảnh giác cao độ, Mu-ca-xây đã nằm vùng thành công ở châu Âu gần 30 năm. Năm 1977, hai vợ chồng Mu-ca-xây trở về nước, tham gia viết sách nghiệp vụ, huấn luyện cho các điệp viên trẻ của Liên Xô cũ và sau này là Nga. Tháng 9-2001, lần đầu tiên, Mu-ca-xây xuất hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng của Nga. Nhưng đây không phải là điều mà Mu-ca-xây thích bởi “Vì danh dự của Tổ quốc, chúng tôi không có quyền nổi tiếng. Nếu như nhân dân không biết đến chúng tôi, điều đó có nghĩa chúng tôi sẽ không làm liên lụy đến Tổ quốc”.

Theo: HNM-Minh Thành tổng hợp