QĐND - Cuối tháng 10-1945, quân Pháp tiến công ra Khánh Hòa, nhằm cắt đứt con đường Nam tiến của ta, làm bàn đạp đánh chiếm Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Trong hai ngày 6 và 12-10, quân Pháp đổ bộ lên bãi biển Nha Trang, kiểm soát biển từ Cam Ranh tới Vũng Rô. Từ trong thị xã, quân Pháp bung chiếm sân bay, nhà ga, nhà đèn, máy nước...

Trước tình hình đó, Tỉnh ủy Khánh Hòa đã chủ động, kiên quyết lãnh đạo quân và dân chủ động tiến công, đánh trả địch trên nhiều hướng, mũi; từng bước tiêu hao, ngăn chặn địch; xây dựng căn cứ địa kháng chiến lâu dài. Nhằm tránh thế mạnh, khoét sâu điểm yếu của địch, bộ đội ta chọn mục tiêu nhà ga, nhà đèn, khu kho Bình Tân để tổ chức tiến công diệt địch, thu vũ khí... Khi quân Pháp tổ chức phản kích quyết liệt, chiếm các điểm cao, tăng cường càn quét, ta nhanh chóng điều chỉnh thế trận, rút ra ngoài thị xã, lập 2 phòng tuyến bao vây địch ở phía bắc và phía tây thị xã.

Từ các trận địa vững chắc, ta tổ chức “trong đánh ra, ngoài đánh vào”, kết hợp tập kích, phục kích, ngăn chặn vận chuyển hậu cần, trừng trị ác ôn, tay sai. Với hệ thống công sự trận địa, hào giao thông liên hoàn, ta đã bẻ gãy nhiều đợt tiến công của địch, diệt hàng chục tên địch, giữ vững trận địa, bảo đảm giao thông đường sắt đoạn từ đèo Rù Rì vào Suối Dầu khoảng 20km. Công an xung phong, tự vệ mật luồn sâu đột nhập đánh địch ngay trong doanh trại của chúng ở Cầu Đá, nhà ga, nhà đèn, xóm Bóng, Cầu Dứa, Phú Vinh, đột nhập sân bay, phá hủy 2 máy bay. Trận địa pháo 75mm trên đồi La San bắn chính xác vào các vị trí của địch trong thị xã, bắn cháy một tàu chiến của địch ở cảng Cầu Đá… làm thất bại kế hoạch “đánh nhanh, thắng nhanh” của địch và bảo đảm cho tổ chức Tổng tuyển cử thành công vào ngày 6-1-1946.

Từ 27-1-1946, quân Pháp huy động hải, lục, không quân với hơn 15.000 quân, hàng trăm xe tăng, xe thiết giáp, tàu chiến chia làm 3 cánh, hợp vây nhằm phá vỡ, tiêu diệt lực lượng ta. Tránh thế mạnh của địch, bộ đội ta chủ động rút về các căn cứ địa thực hiện kháng chiến lâu dài. Thắng lợi của cuộc vây hãm quân Pháp 101 ngày đêm trong thị xã Nha Trang đã làm thất bại kế hoạch của địch, khẳng định quyết tâm chiến đấu, chủ động linh hoạt thực hiện nhiệm vụ đánh và giữ, kết hợp vây hãm và tiến công, với nhiều hình thức tác chiến phong phú, hiệu quả cao.

TRẦN VĂN TOẢN