QĐND - Trong chiến dịch phản công Đường 9-Nam Lào năm 1971, Bộ đội Pháo binh đã tham gia hàng chục trận đánh, mỗi trận đều phát huy hiệu quả hỏa lực chi viện cho lực lượng binh chủng hợp thành tiêu diệt gọn từng tiểu đoàn, trung (lữ) đoàn địch; hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trên giao. Trong chiến dịch này, nghệ thuật tác chiến pháo binh đã phát triển một bước nổi bật, đặc biệt là việc chuẩn bị chu đáo, sử dụng lực lượng hợp lý, tạo hỏa lực tập trung cho chiến dịch.

Bộ tư lệnh Pháo binh và lực lượng pháo binh chiến dịch đã nắm vững phương châm chiến lược của Bộ Chính trị, tích cực chuẩn bị lực lượng, chuẩn bị chiến trường, sẵn sàng đánh địch theo phương án. Ngay từ đầu năm 1970, Bộ tư lệnh Pháo binh đã gấp rút chuẩn bị cả về lực lượng và chiến trường để đáp ứng mọi yêu cầu, nhiệm vụ trên giao. Bộ tư lệnh Pháo binh chủ động chỉ đạo các đơn vị thuộc quyền ổn định biên chế tổ chức, bổ sung xe, pháo, đạn và trang bị khí tài cho các trung đoàn pháo binh dự bị và trinh sát kỹ thuật; tăng cường vật chất, khí tài và cán bộ chỉ huy pháo binh cho các đơn vị pháo binh quân khu, mặt trận; phối hợp với các quân khu, sư đoàn điều động một số phân đội hỏa lực bí mật cơ động đến vị trí tập kết, thành lập Ban pháo binh Đoàn 559 để sẵn sàng đánh địch theo phương án.

Bộ đội pháo binh chuẩn bị pháo tham gia chiến dịch. Ảnh tư liệu.

Từ giữa năm 1970, Bộ tư lệnh Pháo binh giao nhiệm vụ cho Trung đoàn Trinh sát kỹ thuật 97 cử một phân đội đo đạc vào Đường 9-Nam Lào tiến hành đo đạc, lập mạng, làm dày mốc đo đạc pháo binh; tổ chức một đoàn cán bộ của Bộ tư lệnh kết hợp với Đoàn 70 vào nghiên cứu thực địa tại khu vực Đường 9-Nam Lào. Đến đầu tháng 2-1971, Bộ tư lệnh Pháo binh đã cơ bản hoàn thành kế hoạch điều động lực lượng và chuẩn bị chiến trường, tạo ra thế trận chiến dịch có chuẩn bị trước. Pháo binh có đầy đủ yếu tố để lựa chọn trận địa, bố trí đội hình chiến đấu và sử dụng lực lượng một cách hợp lý; có khả năng phát huy hỏa lực theo yêu cầu tác chiến của bộ đội binh chủng hợp thành.

Theo phương án tác chiến, từ tháng 1-1971, pháo binh đã hình thành hai thành phần lực lượng chủ yếu là: Pháo binh của lực lượng tại chỗ và pháo binh của lực lượng cơ động. Pháo binh của lực lượng tại chỗ bao gồm các đơn vị pháo binh của Mặt trận Trị-Thiên, của Đoàn 559 đang làm nhiệm vụ trên địa bàn chiến dịch. Pháo binh của lực lượng cơ động bao gồm các đơn vị pháo binh dự bị của Bộ, được tổ chức thành 4 cụm pháo binh. Lực lượng còn lại tăng cường cho các sư đoàn, trung đoàn bộ binh trên các hướng chiến dịch và được phân chia, bố trí theo chiều sâu nhiệm vụ từ Đông Hà qua Sa Mưu, Lao Bảo, Bản Đông và Sê Pôn... Theo cách bố trí này, pháo binh tại chỗ có khả năng chi viện cho Đoàn 559, B4, B5, từng bước ngăn chặn địch khi địch hành quân vượt qua biên giới và chặn địch ở khu vực Bản Đông-Lao Bảo, bảo vệ kho tàng và đường vận chuyển chiến lược. Pháo binh của lực lượng cơ động được bố trí ở tuyến sau, sẵn sàng chi viện cho các lực lượng cơ động thực hành phản công giành thắng lợi.

Trong chiến dịch, nguyên tắc tập trung hỏa lực luôn được các lực lượng pháo binh vận dụng linh hoạt và sáng tạo, ngoài việc thể hiện ở số lượng, chất lượng pháo binh được huy động, còn tập trung cả về con người, khả năng tổ chức chỉ huy, bảo đảm cho các trận đánh trọng điểm. Trong giai đoạn đầu (từ 30-1 đến 7-2-1971), ta đã sử dụng hai trung đoàn Pháo binh 368 và 84 cùng với pháo binh của Đoàn 559, B5 tham gia chặn địch trên hướng Bản Đông. Trung đoàn 84 luồn sâu vào phía Tây đường 71, tập kích hỏa lực chính xác vào căn cứ hậu cần, sở chỉ huy địch, đập tan ý đồ lập căn cứ của Sư đoàn 1 bộ binh quân đội Sài Gòn. Trận đánh địch trên điểm cao 723, ta đã khéo léo kết hợp giữa pháo xe kéo với súng cối đi cùng chi viện cho Sư đoàn bộ binh 2 thực hành đánh chiếm điểm cao 723 giành thắng lợi, xóa sổ hai trung đoàn địch. Khi Sư đoàn 2 và Sư đoàn 320 bước vào phản công, ta tập trung cả hai Trung đoàn pháo xe kéo 45 và 368 cùng với pháo cối đi cùng chi viện cho bộ binh, xe tăng đánh chiếm khu vực Bản Đông…

Nghệ thuật sử dụng pháo binh trong Chiến dịch phản công Đường 9-Nam Lào có những bước phát triển mới: Tổ chức hai lực lượng cơ bản và có lực lượng pháo binh dự bị mạnh, sẵn sàng chi viện cho lực lượng cơ động thực hành phản công giành thắng lợi triệt để nhiệm vụ chiến dịch. Với thế bố trí pháo binh hợp lý, ta đã tạo ra khả năng, thế đánh địch trên mọi hướng; cả phía trước, phía sau, bên sườn và có khả năng khống chế hỏa lực trên phạm vi toàn chiến dịch. Việc phân chia pháo binh trong chiến đấu tạo cho các cấp đều có hỏa lực, tập trung nhiều hơn cho lực lượng cơ động tiến công để tạo sức mạnh tổng hợp, giải quyết triệt để nhiệm vụ chiến dịch; tận dụng ưu thế hỏa lực của từng loại pháo để giải quyết mâu thuẫn giữa đánh tập trung và đánh rộng khắp. Phát huy hiệu quả hỏa lực của pháo xe kéo, chú trọng hỏa lực pháo đi cùng để luồn sâu, đánh hiểm, tạo ra thế đánh, thế chặn cắt và thế phản công rất hiệu quả.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Côn - Tư lệnh Binh chủng pháo binh