Ngày nay, các vũ khí chống tăng liên tục phát triển với khả năng tiêu diệt mục tiêu ở tầm xa hơn, có khả năng xuyên giáp mạnh hơn. Vì vậy để nâng cao khả năng sống sót trên chiến trường, các xe tăng chủ chiến hiện đại không chỉ cần hệ thống giáp bảo vệ tiên tiến, mà còn phải có các hệ thống phòng thủ chủ động trên xe. Đó là các hệ thống có khả năng gây nhiễu, đánh chặn các đầu đạn chống tăng hoặc giảm khả năng công phá của các đầu đạn của đối phương trước khi nó tiếp cận tới giáp bảo vệ của xe tăng.

Hầu hết các loại đạn chống tăng và tên lửa chống tăng hiện đại đều có sơ tốc rất cao, nên hệ thống phòng thủ chủ động của xe tăng phải được trang bị ra-đa có độ nhạy cao (ra-đa hệ mi-li-mét) có khả năng phản ứng gần như tức thời với các nguy cơ và kích hoạt các phương tiện gây nhiễu hay các hệ thống đánh chặn tiêu diệt các đầu đạn và tên lửa chống tăng trong khoảng cách 50m.

Các hệ thống đánh chặn đạn, tên lửa chống tăng đầu tiên được đưa vào phục vụ là hệ thống Drozd của Nga, được trang bị trên các xe tăng T-55AD vào năm 1983. Hiệu quả của hệ thống này đã được chứng minh trong cuộc xung đột tại Áp-ga-ni-xtan, khi nó vô hiệu hóa tới 80% các đầu đạn chống tăng bay tới. Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật quân sự, các hệ thống phòng thủ chủ động trên các xe tăng chủ chiến luôn được quan tâm phát triển. Xe tăng hiện đại của quân đội Nga với nền tảng của hệ thống Drozd, đã cho ra đời hệ thống Apena với kết cấu gọn hơn, hiệu quả bảo vệ cao hơn. Một số hệ thống phòng thủ chủ động khác của xe tăng quân đội các nước I-xra-en, Mỹ… đang trong giai đoạn thử nghiệm.

Ngoài phát triển các hệ thống đánh chặn, các hệ thống gây nhiễu rất được chú trọng, đi đầu là quân đội Nga với hệ thống Shtora có khả năng vô hiệu hóa các tên lửa chống tăng có điều khiển của đối phương bằng các hệ thống gây nhiễu âm thanh, quang học và lựu khói. Hệ thống này có thể kết hợp với các hệ thống đánh chặn, nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ cho xe tăng.

Tuy nhiên, các hệ thống phòng thủ chủ động của xe tăng cũng có nhược điểm như: Quá trình đánh chặn có thể gây sát thương cho bộ binh đi cùng, không có khả năng tiêu diệt các loại đạn có sơ tốc cao; do góc bảo vệ bị hạn chế, nên không thể chống lại các loại đạn đánh thẳng vào nóc xe tăng.

TUẤN SƠN