Khi diễn ra chiến dịch Điện Biên Phủ, Hà Nội vẫn bị địch tạm chiếm, nơi đây là cơ quan đầu não, là căn cứ quân sự lớn của địch với hơn 2 vạn tên (gồm 1 trung đoàn bộ binh, 1 trung đoàn pháo binh, 1 số tiểu đoàn lính nguỵ và các đơn vị hậu cần, kỹ thuật). Chúng chia Hà Nội thành 6 tiểu khu quân sự, 94 vị trí với hai sân bay Bạch Mai, Gia Lâm, khi cần có thể huy động từ 70 đến 100 máy bay.

Quân và dân Hà Nội đã phối hợp rất nhịp nhàng với mặt trận Điện Biên Phủ. Địch cần nhiều máy bay để tiếp tế cho Điện Biên thì ngày 3-4-1954, sau một thời gian trinh sát, chuẩn bị rất công phu, 16 chiến sĩ thuộc Đại đội 8 bộ đội Hà Nội tập kích sân bay Gia Lâm, phá hủy 18 máy bay, diệt 16 tên địch làm cho sân bay phải ngừng hoạt động một thời gian. Tháng 4-1954, quân ta đốt kho dù làm cháy hàng nghìn chiếc, địch thiếu dù phải cấp tốc dùng máy bay chở dù từ Pháp và Nhật sang. Công nhân xưởng bánh mì làm hỏng lò, địch không có bánh mì để tiếp tế cho mặt trận. Phụ nữ Hà Nội đấu tranh với địch, đòi chồng, con trở về, tổ chức đánh tháo được nhiều tốp tân binh mới bị bắt lính. Nhân dân Hà Nội đẩy mạnh công tác binh vận, làm cho Tiểu đoàn dù số 5 đóng ở đường Bưởi và Tiểu đoàn dù số 7 đóng ở Việt Nam học xá tan rã hoàn toàn. Trong 5 ngày binh vận, phụ nữ Hà Nội đã làm 1.200 lính ngụy đóng ở Bạch Mai đào ngũ, cơ quan đầu não của địch ở Hà Nội hết sức hoang mang.

Lực lượng vũ trang Hà Nội phối hợp nhịp nhàng với bộ đội địa phương và du kích đường 5 phục kích nhiều đoàn xe, tàu của địch. Ngày 4-4-1954, quân dân Gia Lâm phục kích đánh lật đoàn tàu quân sự 13 toa của địch. Có thời kỳ giao thông đường 5 bị chặt đứt hằng tuần; đạn dược, quân dụng của địch từ Hải Phòng không thể đưa lên Hà Nội để tiếp tế cho Điện Biên Phủ. Đoàn xe vận tải của Pháp đóng ở khu vực Đấu Xảo, bị anh em công nhân phá hủy hàng trăm xe. Phụ nữ Hà Nội còn bí mật quyên góp tiền, thuốc men, mua công trái kháng chiến gửi ra vùng tự do tiếp tế cho mặt trận Điện Biên Phủ. Thành ủy và Bộ chỉ huy mặt trận Hà Nội đã vận dụng sáng tạo nhiều phương thức đấu tranh, vận động nhân dân sống trong vùng tạm chiếm đóng góp sức người, sức của cho kháng chiến. Nhân dân, chiến sĩ Hà Nội phối hợp rất nhịp nhàng, hiệu quả với mặt trận Điện Biên Phủ, góp phần để chiến dịch sớm toàn thắng. 

Nguyễn Huy Toàn