Trong kháng chiến chống Pháp, quân địch bố trí quần thảo đường số 6 khá kỹ. Tuyến đường số 6 từ Xuân Mai đi Hòa Bình có cứ điểm Pheo và Đồng Bến cách thị xã Hòa Bình 15km về phía đông bắc. Ở đây có địa danh Cầu Dụ và Hang Đá. Bọn địch bắt nhân dân làm phu, mặc áo tù phát quang cây hai bên đường rộng từ 30 đến 50 mét. Trung đoàn 66 (Đại đoàn 304) được giao nhiệm vụ tổ chức một trận đánh tại khu vực này nhằm giáng đòn chí mạng vào quân Pháp.

Đây là quãng đường hiểm trở, địch tuy đông nhưng sẽ có những sơ hở nhất định. Ta chọn trận địa phục kích đúng, nhất định đánh thắng. Thế là ý tưởng “dụ” địch vào khu Cầu Dụ được hình thành, lên kế hoạch. Nhằm trận đầu của đợt hoạt động chắc thắng, Trung đoàn 66 sử dụng phần lớn lực lượng của Tiểu đoàn Lê Lợi, hai đại đội 107 và 109 của Tiểu đoàn Nguyễn Huệ cùng với Đại đội trợ chiến 95 và Đại đội vệ binh 159 bố trí trận địa phục kích. Đại đoàn hạ quyết tâm biến đường số 6 thành đường số 4 năm xưa. Vì vậy, đánh đường số 6, tất nhiên phải đánh cả điểm và diệt cả viện binh ứng cứu. Ngày 2-12-1951, sương mù vừa tan, máy bay trinh sát của địch đã lượn vè vè dọc đường số 6. Tại điểm phục kích, bộ đội ém mình giấu quân, chỉ để “lộ” tiểu đội trinh sát bám đường. Tất cả im ắng, đợi chờ. 11 giờ 45 phút, một đoàn xe ô tô 30 chiếc từ hướng Xuân Mai chạy lên. 4 xe từ Hòa Bình chở đầy lính chạy xuống đón đoàn xe vừa tới Cầu Dụ. Hai đoàn xe gặp nhau ùn lại ngay giữa trận địa phục kích của Trung đoàn 66. Thật là tuyệt, cứ y như địch hành động theo sự sắp xếp của ta. Trung đoàn trưởng nắm đúng thời cơ hạ lệnh nổ súng. Cùng một lúc, cối, đại liên, trung liên của ta nã đạn như mưa chặn đầu bọn địch phía Cầu Dụ, đơn vị khóa đuôi cũng bắn mạnh vào xe cuối. Hai đầu đoàn xe bốc cháy, cả trận địa phục kích dài hơn 2km đồng loạt diệt địch. Ta đồng thời đánh sập Cầu Trôi để chặn viện binh của địch. Biết tin đoàn xe bị chặn đánh, địch điều 2 trung đội Âu Phi cùng 3 xe tăng từ Đồng Bến đến cứu viện nhưng đã quá muộn. Bộ phận chủ yếu của ta rút đi, bộ phận đánh tiếp viện diệt thêm 20 tên địch. Trận này quân Pháp phải cay đắng thú nhận thất bại thảm hại.

Trận Cầu Dụ-Hang Đá là thắng lợi của lối đánh phục kích, dụ địch mà đánh. Thắng lợi của trận đánh còn nhờ yếu tố giữ bí mật, nổ súng đúng thời cơ, chia cắt quân địch, chặn đầu, khóa đuôi để diệt gọn quân địch.

Trung Kiên