QĐND - Công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đòi hỏi phải huy động tổng hợp sức mạnh của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân trên các lĩnh vực phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Trong đó, đối ngoại quốc phòng-một bộ phận hợp thành đối ngoại Đảng và ngoại giao Nhà nước, được xác định là một mặt trận quan trọng trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Tầm quan trọng của đối ngoại quốc phòng thể hiện trên các mặt chủ yếu sau:

Một là, đối ngoại quốc phòng góp phần trực tiếp vào bảo vệ an ninh và chủ quyền quốc gia, củng cố vị thế của quốc gia trên trường quốc tế.

Xuất phát từ lợi ích quốc gia dân tộc khác nhau, nên cách tiếp cận về an ninh của các nhà nước khác nhau, dẫn đến tình hình an ninh khu vực và thế giới luôn có sự đan xen cả thời cơ và thách thức, luôn tiềm ẩn nhiều yếu tố bất trắc khó lường, nhất là vấn đề tranh chấp chủ quyền; vấn đề an ninh truyền thống và phi truyền thống. Đối ngoại quốc phòng chính là phương thức hiệu quả để Việt Nam cũng như các quốc gia khác trình bày quan điểm về các vấn đề quốc phòng-an ninh. Thông qua đối thoại, các quốc gia sẽ xây dựng được lòng tin và ngoại giao phòng ngừa, đưa ra cách tiếp cận, cơ chế, biện pháp và bước đi phù hợp nhằm giải quyết bất đồng. Đối với nước ta, đối ngoại quốc phòng còn là biện pháp để bảo vệ Tổ quốc từ xa, góp phần duy trì sự ổn định của đất nước cũng như hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới; tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy quan hệ hợp tác và phát triển, nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Đoàn đại biểu quân sự cấp cao Việt Nam do Đại tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng dẫn đầu, tham dự ADMM-8 tại Mi-an-ma, tháng 5-2014. Ảnh: Bảo Nam

Hai là, đối ngoại quốc phòng góp phần tăng cường tiềm lực quốc phòng và sức mạnh tổng hợp của đất nước.

Đối ngoại quốc phòng là hình thức thúc đẩy quan hệ hợp tác về quốc phòng, quân sự giữa Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới, như: Huấn luyện đào tạo, chia sẻ thông tin, chuyển giao khoa học-công nghệ quân sự, cứu hộ cứu nạn, thương mại quân sự; tham mưu, dự báo để chủ động trong xây dựng chiến lược, thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc trong xu thế hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng; phục vụ tích cực cho việc hình thành cấu trúc an ninh mới trong khuôn khổ ASEAN và châu Á-Thái Bình Dương; thúc đẩy hoạt động đối ngoại trên các lĩnh vực khác như chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, góp phần tăng cường hợp tác, tạo sức mạnh tổng hợp để xây dựng đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

*

* *

Đối ngoại quốc phòng trong thời kỳ hội nhập quốc tế vừa qua đã đạt nhiều thành tựu, thực sự là một mặt trận quan trọng, đóng góp hiệu quả vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trên các mặt chủ yếu sau:

Về mục tiêu: Đối ngoại quốc phòng đã xác định đúng và hoàn thành tốt mục tiêu là giữ vững hòa bình, ổn định đất nước, ngăn chặn âm mưu, hoạt động phá hoại gây chiến, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh. Nhờ đó, đã góp phần thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ quốc phòng-an ninh là “... bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững chủ quyền biển đảo, biên giới, vùng trời; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch và sẵn sàng ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống mang tính toàn cầu, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống”.

Về nguyên tắc: Đối ngoại quốc phòng đã bám sát quan điểm của Đảng về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, là kiên định về mục tiêu, các nguyên tắc chiến lược; linh hoạt, mềm dẻo về sách lược, theo phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”; hoạt động của đối ngoại quốc phòng đã giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, thống nhất, hiệu quả của Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; phối hợp chặt chẽ với Ban Đối ngoại Trung ương, Bộ Ngoại giao, các bộ, ngành, địa phương trong các hoạt động đối ngoại; tuân thủ đường lối đối ngoại của Đảng, Hiến pháp, pháp luật và các thông lệ quốc tế. Kiên định nguyên tắc độc lập, tự chủ, giữ vững chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, lợi ích quốc gia, dân tộc; vận dụng linh hoạt, sáng tạo nội dung, hình thức, biện pháp đối ngoại, hợp tác quốc tế về quốc phòng phù hợp với từng đối tác.

Về nhiệm vụ: Đối ngoại quốc phòng đã xác định đúng, thực hiện có chất lượng và hiệu quả các nhiệm vụ đối ngoại quốc phòng trong xu thế hội nhập quốc tế. Các hoạt động đối ngoại quốc phòng đã được tiến hành đồng bộ với các lĩnh vực khác trong quá trình hội nhập quốc tế, tạo thành thể thống nhất trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tiến hành phối hợp chặt chẽ với các hoạt động đối ngoại của Đảng, đối ngoại Nhà nước và ngoại giao nhân dân trong bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và lợi ích quốc gia, bảo vệ môi trường hòa bình và ổn định trong khu vực và trên thế giới. Công tác đối ngoại quốc phòng đã góp phần quan trọng trong đấu tranh bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và ổn định chính trị để phát triển đất nước. Đối ngoại quốc phòng còn góp phần tích cực vào xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Điều đó được thể hiện trên tất cả các mặt hoạt động của quân đội, từ xây dựng đội ngũ cán bộ, công tác tổ chức, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật... Như vậy, đối ngoại quốc phòng đã, đang trở thành một trong những lực lượng nòng cốt cùng toàn dân thực hiện thắng lợi chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Về nội dung: Đối ngoại quốc phòng đã xác định và thực hiện tốt các nội dung cơ bản về đối ngoại quốc phòng trong hoạt động giao lưu, hợp tác quốc tế về quốc phòng nhằm thực hiện thắng lợi đường lối xây dựng nền quốc phòng toàn dân, bảo vệ vững chắc Tổ quốc, góp phần xây dựng đất nước Việt Nam vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đối ngoại quốc phòng đã đẩy mạnh cả hợp tác song phương lẫn đa phương. Đặc biệt, năm 2014, lần đầu tiên ta đã cử 2 sĩ quan tham gia vào lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc tại châu Phi.

Trước thực tiễn đối ngoại quốc phòng vừa qua, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm để tiếp tục nâng cao hiệu quả, làm cho đối ngoại quốc phòng ngày càng khẳng định thực sự là một mặt trận quan trọng trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở thời kỳ mới:

Một là, luôn nắm vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trên cơ sở đường lối, quan điểm của Đảng về đối ngoại-nhân tố quyết định thắng lợi của đối ngoại quốc phòng. Hai là, kế thừa và vận dụng sáng tạo các giá trị truyền thống ngoại giao dân tộc “lạt mềm buộc chặt”, tư tưởng và nghệ thuật ngoại giao Hồ Chí Minh “dĩ bất biến, ứng vạn biến” vào đối ngoại quốc phòng. Ba là, thường xuyên làm tốt công tác xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu  nhiệm vụ đối ngoại quốc phòng. Bốn là, thường xuyên tổng kết rút kinh nghiệm, từ đó từng bước đúc kết thành hệ thống quan điểm, lý luận cho đối ngoại quốc phòng.

Đại tá, PGS, TS Hà Nguyên Cát

(Học viện Quốc phòng)