QĐND - Trong bước ngoặt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ngày 28-5-1964, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 62/QĐ-QP thành lập Cục Liên lạc Đối ngoại-Bộ Quốc phòng. Đây có thể coi là dấu mốc đầu tiên và quan trọng nhất, đánh dấu sự ra đời của một cơ quan chuyên trách về công tác đối ngoại quân sự, đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng.

Đối ngoại quốc phòng phát triển phù hợp với từng giai đoạn cách mạng

Trước khi thành lập Cục Liên lạc Đối ngoại-Bộ Quốc phòng, do yêu cầu của cách mạng, Bộ Quốc phòng cũng đã thành lập một số bộ phận phụ trách về đối ngoại quân sự như: Ủy ban Khánh tiết đặc biệt, Phòng Giao tế II, Phòng Bí thư ngoại văn, Phòng Ngoại vụ-Bộ Quốc phòng.

Sau khi Việt Nam tiến hành công cuộc Đổi mới năm 1986, trước nhu cầu mở rộng quan hệ, hợp tác với bạn bè quốc tế, tranh thủ các nguồn lực bên ngoài để tăng cường tiềm lực quốc phòng, phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, ngày 4-9-1989, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ra Quyết định số 295/QĐ-QP đổi tên Cục Liên lạc Đối ngoại-Bộ Quốc phòng thành Cục Đối ngoại-Bộ Quốc phòng, chịu trách nhiệm về công tác tham mưu, quản lý, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các hoạt động đối ngoại quân sự trong quân đội.

Trong những năm qua, công tác đối ngoại quốc phòng (ĐNQP) đã được triển khai đồng bộ, toàn diện, theo hướng phát triển sâu, rộng cả về phạm vi lẫn mức độ hợp tác với các quốc gia, các tổ chức, định chế quốc tế, góp phần từng bước đưa quốc phòng Việt Nam hội nhập thế giới.

Về hợp tác song phương, công tác ĐNQP được thúc đẩy và mở rộng, trao đổi đoàn cấp cao luôn được quan tâm thúc đẩy nhằm tăng cường nhận thức chung về các vấn đề cùng quan tâm, cũng như xây dựng và duy trì sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau. Nhiều văn bản, thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng đã được ký kết, tạo cơ sở pháp lý để triển khai các hoạt động ĐNQP. Các cơ chế đối thoại cấp Lãnh đạo Bộ Quốc phòng và tham vấn cấp làm việc tiếp tục được thiết lập nhằm trao đổi quan điểm, thống nhất và hiện thực hóa các nội dung hợp tác đã được ký kết.

Các hoạt động đối ngoại đa phương tiếp tục có bước phát triển, đa dạng cả về hình thức và nội dung, ngày càng đi vào thực chất. Từ chỗ chỉ tham gia với tư cách là quan sát viên, khách mời danh dự, Việt Nam đã chủ động tham gia một cách tích cực, có trách nhiệm và đã đưa ra những quan điểm, sáng kiến có giá trị tại các diễn đàn quốc phòng an ninh đa phương khu vực và quốc tế như: Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+), Hội nghị Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Đối thoại Shangri-La…, nhận được sự đánh giá cao của bạn bè quốc tế. 

Việc lần đầu tiên Việt Nam cử lực lượng quân đội tham gia diễn tập về hỗ trợ nhân đạo, cứu trợ thảm họa và quân y tại Bru-nây vào tháng 6-2013; chủ trì tổ chức Diễn tập thực binh ASEAN về ứng phó thảm họa và cứu trợ nhân đạo năm 2013 (ARDEX 13) và đặc biệt, việc Việt Nam tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc vào năm 2014 chính là những biểu hiện sinh động về trách nhiệm của Việt Nam đối với việc xây dựng lòng tin, duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực, giúp cho hình ảnh, vị thế đất nước, Quân đội nhân dân Việt Nam ngày càng được khẳng định trong ASEAN và trên trường quốc tế.

Điểm sáng trong ĐNQP phải kể đến hoạt động đối ngoại cấp chiến dịch. Các quân khu giáp biên đã chủ động tăng cường hoạt động giao lưu, hợp tác, kết nghĩa, giúp đỡ lẫn nhau với các địa phương, đơn vị của nước bạn, cùng nhau xây dựng và bảo vệ khu vực biên giới hòa bình, ổn định, hợp tác và cùng phát triển. Bộ đội Biên phòng đã đẩy mạnh phối hợp, hợp tác với lực lượng bảo vệ biên giới các nước liền kề trong tuần tra, kiểm soát bảo vệ đường biên mốc giới, đấu tranh với các loại tội phạm, duy trì và bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội khu vực biên giới…

Có thể nói, dù trong thời chiến hay thời bình, dù mục tiêu và nhiệm vụ được bổ sung và phát triển để phù hợp với từng giai đoạn cách mạng của đất nước thì công tác ĐNQP luôn là một bộ phận quan trọng, sát cánh cùng với đối ngoại của Đảng và Nhà nước, góp phần tích cực giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc và có những đóng góp quan trọng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Góp phần vào quá trình hội nhập của đất nước

Tuy đạt được nhiều thành tựu song theo Thiếu tướng Vũ Chiến Thắng, Cục trưởng Cục Đối ngoại-Bộ Quốc phòng, ĐNQP mới chỉ đi được một chặng đường đầu của quá trình hội nhập quốc tế. Thiếu tướng Vũ Chiến Thắng nhận định, trong thời gian tới, châu Á-Thái Bình Dương tiếp tục là trung tâm địa chính trị-kinh tế mới của thế giới, thu hút mạnh mẽ sự gia tăng ảnh hưởng của các cường quốc. Bên cạnh đó, Cộng đồng ASEAN sẽ được hình thành vào cuối năm 2015 với  ba trụ cột chính là chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội. Đây là những cơ hội lớn để các nước trong khu vực mở rộng hợp tác, tranh thủ nguồn lực để phát triển, đồng thời cũng đặt ra không ít thách thức cho ĐNQP Việt Nam.

Do đó, theo Thiếu tướng Vũ Chiến Thắng, để góp phần vào quá trình hội nhập của đất nước, kịp thời thích ứng với những diễn biến mới của khu vực và thế giới, trong những năm tới, Cục Đối ngoại sẽ tập trung vào các giải pháp chủ yếu sau:

Thứ nhất, chủ động nắm chắc tình hình thế giới, khu vực, đặc biệt là tình hình diễn biến phức tạp ở Biển Đông hiện nay để kịp thời tham mưu cho Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng trong hoạch định chủ trương, chính sách ĐNQP và xử lý đúng đắn các quan hệ cho phù hợp với bối cảnh quốc tế, khu vực.

Thứ hai, tích cực quản lý, hướng dẫn và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị trong toàn quân để triển khai các nhiệm vụ hội nhập quốc tế và đối ngoại về quốc phòng, theo đúng tinh thần của Nghị quyết 28 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Nghị quyết 22-NQ/TW của Bộ Chính trị về Hội nhập quốc tế và đặc biệt là Nghị quyết 806-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về Hội nhập quốc tế và đối ngoại về quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Đây chính là kim chỉ nam trong hoạt động ĐNQP.

Thứ ba, tập trung xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện, xây dựng Cục Đối ngoại thành một khối thống nhất, đoàn kết cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ đối ngoại có bản lĩnh chính trị vững vàng, có năng lực, phẩm chất và trình độ chuyên môn nghiệp vụ tốt, đủ sức hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ mà Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng giao phó.

LINH OANH