Từ tháng 2-1947, sau khi đưa quân từ thị xã Đông Hà ra Vĩnh Linh đồn trú, binh lính Pháp được sự hỗ trợ của bọn tề ngụy tay sai tiến hành nhiều cuộc càn quét nhằm vơ vét của cải của dân và phá vỡ cơ sở cách mạng của ta ở các xã thuộc huyện Vĩnh Linh (Quảng Trị). Để tiến hành kháng chiến lâu dài, Ủy ban kháng chiến huyện Vĩnh Linh tổ chức các đội du kích ở các xã để chiến đấu tiêu hao địch, bảo vệ nhân dân, góp phần vào thắng lợi trên chiến trường của bộ đội chủ lực.

Tháng 6-1947, bọn tề ngụy ở xã Tiên Phước cùng quân Pháp đóng ở đồn Mỹ Tá tổ chức cuộc càn quét vào làng Rộc, Bầu Tràm và Cồn Son thuộc xã Tiên Phước (nay là xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Linh). Địch bắn vào làng khiến bà con phải sơ tán lánh nạn, không để địch bắt. Bọn lính Pháp và tề ngụy càng được cơ vơ vét của cải của dân, bắt lợn gà, gánh thóc gạo về đồn.

Không để cho địch hoành hành, đội du kích xã Tiên Phước gồm 13 đội viên đã tổ chức đánh địch, chống càn. Ban chỉ huy đội quyết định đánh địch giữa ban ngày. Đội chia làm hai tổ, một tổ cơ động từ ga Tiên An về Cồn Son, một tổ cơ động từ hướng nam Cồn Son vào làng. Ở Cồn Son, địch có khoảng 30 tên. Sau khi bắn vào làng làm dân hoảng loạn bỏ chạy, chúng liền vơ vét của cải, gánh thóc, bắt lợn của dân. Khi chúng gánh thóc, khiêng lợn ra đến cánh đồng làng thì bị du kích ta chặn đánh. Bị bất ngờ, chúng vứt quang gánh bỏ chạy, nhưng không thoát. Du kích xã đã chủ động nổ súng, ném lựu đạn vào đội hình của chúng. Các đội viên du kích còn dùng mã tấu, dao, mác xông vào đánh giáp lá cà với địch.

Trận đánh diễn ra trong khoảng nửa giờ, ta giành thắng lợi, thu được một số vũ khí để trang bị cho du kích chiến đấu. Toàn bộ số của cải, thóc gạo, vật nuôi mà địch cướp bóc được trả lại cho dân. Hơn mười tên địch bị tiêu diệt, trong đó có hai tên chỉ huy. Đặc biệt, du kích xã đã thu được một cặp tài liệu trong đó có danh sách cơ sở cách mạng và cán bộ của ta trong vùng do bọn việt gian tề ngụy cung cấp, cùng với bản đồ quân sự và kế hoạch càn quét của địch.

Trận đánh thắng lợi của du kích xã Tiên Phước cổ vũ tinh thần chiến đấu của LLVT địa phương, tạo niềm tin tưởng của nhân dân với cách mạng, làm cho địch hoang mang, lo sợ.

Dương Hà