Đầu tháng 6-1949, Cục Chính trị đề nghị Bộ Quốc phòng ra nghị định tổ chức Ban CTCT trong các cơ quan Bộ Quốc phòng. Ngày 31-10-1949, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành Nghị định số 203/NĐ về việc tổ chức Ban CTCT ở các cơ quan Bộ Quốc phòng, trong đó có Cục Chính trị. Ban CTCT (đơn vị tiền thân của Cục Chính trị, TCCT ngày nay), gồm các tiểu ban: Văn thư, tuyên truyền, thi đua và Đoàn cán sự. Đoàn cán sự do Cục Chính trị thành lập để phối hợp với tổ chức đảng, chính quyền địa phương khu vực cơ quan Cục Chính trị đứng chân nắm tình hình chung, tăng cường sự phối hợp vận động đoàn thể, nhân dân giúp đỡ quân đội, tham gia kháng chiến, kiến quốc. Nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới của cách mạng, tháng 2-1951, thủ trưởng TCCT chủ trương điều chỉnh một bước tổ chức biên chế Cơ quan TCCT. Ban CTCT được phát triển lên thành Phòng Chính trị, Cơ quan TCCT. Phòng Chính trị gồm các bộ phận: Tổ chức, tuyên huấn, cán bộ, chính sách, bảo vệ, hành chính.

Xuất phát từ tình hình thực tiễn của quân đội và yêu cầu cách mạng, trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Phòng Chính trị tập trung làm tốt công tác tham mưu, chỉ đạo, hướng dẫn xây dựng Cơ quan TCCT vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; trong đó chú trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, nhân viên, chiến sĩ trong tổng cục nhận thức rõ âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù, đường lối kháng chiến của Đảng, nhiệm vụ của quân đội và vị trí, chức năng nhiệm vụ của TCCT. Phòng Chính trị phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong tổng cục tham mưu kiện toàn sắp xếp, tổ chức biên chế, tuyển chọn cán bộ, diễn viên, xây dựng, củng cố các tổ chức đảng, tiến hành cuộc vận động phê bình và tự phê bình, tổ chức học tập chính trị và đào tạo cán bộ, xây dựng ý chí quyết tâm, ý thức trách nhiệm của các lực lượng tiền phương và hậu phương trong TCCT. Chủ động, tích cực nghiên cứu đề xuất kế hoạch, biện pháp, phối hợp với các cơ quan, đơn vị tổ chức nhiều hoạt động thiết thực như sinh hoạt tư tưởng, giao ước thi đua chống đào ngũ, tăng cường kỷ luật, bổ sung quy chế bảo mật phòng gian... Trực tiếp giúp thủ trưởng TCCT thực hiện kế hoạch tổ chức cho cán bộ, đảng viên cơ quan học tập nghị quyết, noi gương chiến đấu của các anh hùng và chiến sĩ thi đua tiêu biểu; phối hợp nắm tình hình tư tưởng, giáo dục, động viên cán bộ, chiến sĩ thực hiện tốt nhiệm vụ huấn luyện, chiến đấu, xây dựng cơ quan tổng cục. Phòng Chính trị chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị trong tổng cục nâng cao trách nhiệm trong việc tham mưu giúp thủ trưởng TCCT chỉ đạo hoạt động CTĐ, CTCT đối với toàn quân đạt kết quả tốt.

Thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, Phòng Chính trị đã góp phần xứng đáng để hoạt động CTĐ, CTCT trong nội bộ Cơ quan TCCT thời kỳ kháng chiến chống Pháp được triển khai kịp thời, nhạy bén, phù hợp với tình hình thực tiễn, là nhân tố cơ bản để hoàn thành chức năng, nhiệm vụ của TCCT trong xây dựng nhân tố chính trị, tinh thần cho LLVT, phát huy cao độ tinh thần yêu nước, tinh thần quốc tế vô sản, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, bảo đảm cho quân đội ta cùng toàn dân hoàn thành thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

PHẠM MẠNH TUẤN