QĐND - Sau chiến thắng Ba Gia tháng 5-1965, Trung đoàn 1 bộ binh khu V được mang tên Trung đoàn Ba Gia. Bộ tư lệnh cho trung đoàn lui về đóng quân ở các xã ven biển huyện Bình Sơn để phục hồi sức khỏe, bổ sung trang bị vũ khí, luyện quân. Trong cuộc sinh hoạt chính trị, cán bộ, chiến sĩ toàn trung đoàn hào hứng quyết tâm diệt Mỹ lập công lớn chào mừng ngày kỷ niệm 20 năm Cách mạng Tháng Tám (1945-1965).

Lúc này, đế quốc Mỹ bắt đầu chuyển học thuyết “Chiến tranh đặc biệt” sang học thuyết “Chiến tranh cục bộ” ở miền Nam. Tổng chỉ huy quân viễn chinh Mỹ, tướng Oét-mo-len bác bỏ chiến lược “Đóng chốt” của tướng Ga-vin, quyết định thực thi chiến lược “Tìm diệt”, tăng sức cơ động nhằm tiêu diệt lực lượng vũ trang của ta. Khi thám báo địch phát hiện có đơn vị chủ lực của ta ở Vạn Tường thuộc xã Bình Đông nằm ven biển Quảng Ngãi, cách căn cứ Chu Lai khoảng 17km về phía đông nam, tướng Oét-mo-len quyết định mở cuộc hành quân “Ánh sao” nhằm thí điểm kỹ thuật, chiến thuật hiện đại. Ngày 18-8-1965, Sư đoàn 3 lính thủy đánh bộ Mỹ được điều vào trận. Sau đợt oanh kích bằng máy bay phản lực, pháo hạm bắn hàng ngàn quả đại bác vào mục tiêu, Sư đoàn 3 chia 4 mũi tiến công Vạn Tường. Mũi cơ giới theo đường bộ từ căn cứ Chu Lai thọc vào, hai mũi đổ bộ đường biển thọc lên, một mũi đổ bộ đường không phía tây nam thọc xuống, phi pháo Mỹ oanh tạc xung quanh hòng dồn ép quân ta vào Vạn Tường để tiêu diệt gọn.

Tại các xã Bình Hải, Bình Tân, Vạn Tường, Bình Đông lúc này, gần nửa số quân Trung đoàn Ba Gia đang đi nhận lương thực và cán bộ cấp trưởng dự họp ở trên chưa về. Tình huống khẩn trương, các chỉ huy phó bình tĩnh phối hợp với Đại đội 21 và 51 bộ đội địa phương cùng dân quân du kích thoát ly các xã triển khai tác chiến theo kế hoạch trung đoàn đã vạch sẵn. Một đơn vị dựa hầm hào bí mật ở hướng tây nam đón lõng quân địch đổ bộ đường không, tập trung hỏa lực tiêu diệt ngay khi chúng vừa chạm đất. Hai mũi địch từ biển tiến lên đều vấp vào bãi mìn phải chùn lại. Cánh quân cơ giới từ Chu Lai xồng xộc tới lọt vào trận địa phục kích của ta. Hai xe tăng và một số pháo tự hành địch trúng địa lôi nổ tung… Bộ đội, du kích quần nhau với địch suốt một ngày trong cái nóng cháy da, cháy thịt, được nhân dân tiếp tế lương thực và nước uống đến từng tổ chiến đấu. Du kích các xã Bình Phước, Bình Thạnh, Bình Phú, Bình Hải, Bình Trị, Bình Tân, Bình Đông, Bình Hòa bám địch ở từng khu vực, tổ chức bắn tỉa, vụt lựu đạn bằng những chiếc cần bật khiến địch bị thiệt hại nặng nề. Mỹ phải cho máy bay trực thăng chở những bó dây thép gai và lô cốt bê tông thả xuống cho quân lính thủy đánh bộ lập trận địa phòng ngự. Nhưng chúng vẫn không thoát khỏi đòn tập kích của ta vào lúc sẩm tối. Một đại đội Mỹ bị diệt tại Nam Yên. Xác giặc nằm ngổn ngang.

Trong quá trình chiến đấu, nhân dân vẫn bám sát bộ đội để tiếp tế và cấp cứu thương binh đưa về an toàn khu. Nửa đêm 18-8, Trung đoàn Ba Gia bí mật rút khỏi khu vực chiến sự. Quân địch chốt trong công sự bê tông cốt thép để chờ quân tiếp viện. Mãi đến trưa 20-8, hai tiểu đoàn lính ngụy do cố vấn Mỹ chỉ huy mở đường từ hướng Bắc vượt qua trận địa ngổn ngang xác Mỹ mới vào được Vạn Tường. Nhưng chúng không tìm thấy dấu tích nào của chủ lực và du kích ta. Trận đánh Vạn Tường đã làm tắt lụi chiến dịch “Ánh sao” của quân đội Mỹ! 

Nguyễn Việt Phương