Đập tan "lá chắn" Phan Rang

Phan Rang là thủ phủ của tỉnh Ninh Thuận, cách Thành phố Hồ Chí Minh hơn 360km về phía đông bắc, có quốc lộ 1 và đường sắt chạy qua. Địa hình khu vực tương đối phức tạp gồm các dải đồi cát và chân ruộng nhỏ hẹp ven biển. Trong kế hoạch phòng thủ "Nỗ lực tối đa" của quân ngụy Sài Gòn đầu tháng 4-1975, Phan Rang trở thành lá chắn phía đông để ngăn chặn cánh quân duyên hải của quân đội ta và che chở từ xa cho Sài Gòn.

Trên phòng tuyến Phan Rang, địch có hai trung đoàn thuộc Sư đoàn bộ binh 2, một lữ đoàn dù, một Liên đoàn biệt động quân và phần còn lại của Sư đoàn không quân số 6 gồm 150 máy bay các loại đóng tại sân bay Thành Sơn, cùng lực lượng bảo an bố trí phòng thủ tại các chốt Suối Đá, Ba Râu, Hội Diên, Cà Đú, Đới Sơn và ngã tư ga Tháp Chàm.

Chiến sĩ Phân đội 3, Đơn vị Công binh 7 (Binh đoàn Tây Nguyên) thực hành huấn luyện đánh bộc phá tạo cửa mở. Ảnh: Đức Giang

Về phía ta, Bộ tư lệnh Quân đoàn 2 giao cho Sư đoàn 3 đánh chiếm Phan Rang trong hành tiến. Việc chuẩn bị lực lượng chỉ trong một ngày. Lực lượng Sư đoàn 3 tiến công Phan Rang gồm các Trung đoàn bộ binh 2, 12, 25 và 141; một trung đoàn pháo binh gồm hai cụm pháo, có 36 khẩu 155mm, 105mm, 85mm và pháo phản lực H-12; một tiểu đoàn cao xạ 37mm gồm 18 khẩu. Sư đoàn 3 sử dụng Trung đoàn 2 đánh chiếm chi khu quân sự Du Long, chiếm lĩnh vị trí đầu cầu để tiến công thị xã từ hướng Bắc. Trung đoàn 141 đánh vu hồi hướng đông nam thị xã, cắt đứt đường rút ra biển của đối phương. Trung đoàn 25 tấn công ở chính diện, đánh chiếm sân bay Thành Sơn. Trung đoàn 12 dự bị, sẵn sàng làm nhiệm vụ. Trung đoàn pháo binh yểm hộ từ hai hướng Tây và Tây Bắc. Hai khẩu đội pháo nòng dài 85mm và một đại đội pháo cao xạ 37mm được tách ra để khống chế sân bay Thành Sơn.

Sáng 14-4-1975, Trung đoàn 2 tiến công căn cứ Du Long; Trung đoàn 12 luồn sâu vào phía nam, bất ngờ đánh chiếm hai điểm chốt tại ấp Bà Râu và cảng Ninh Chữ; đến buổi chiều cùng ngày, quân ta khép chặt vòng vây địch ở phía bắc Phan Rang. Trên hướng tây bắc, Trung đoàn 25 tiến công địch ở đèo Ngoạn Mục. Sáng 15-4, các lực lượng của Sư đoàn 3 tiếp tục tiến công, vây chặt thị xã Phan Rang. Bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 điều động thêm Trung đoàn bộ binh 101 (Sư đoàn 325) và một tiểu đoàn xe tăng thuộc Lữ đoàn 203 tham chiến. Đúng 5 giờ sáng ngày 16-4, tất cả các cánh quân của Sư đoàn 3 và Trung đoàn 101, cùng xe tăng tấn công hợp điểm vào trung tâm thị xã. Pháo binh bắn mạnh vào sân bay Thành Sơn, phá hỏng đường băng khiến máy bay địch không thể xuất kích. Đến 10 giờ cùng ngày, ta làm chủ hoàn toàn Phan Rang, giải phóng tỉnh Ninh Thuận. "Lá chắn Phan Rang" của địch bị xóa sổ, mở đường để quân ta tiến vào giải phóng Sài Gòn.