QĐND - Sáng 23-9-1945, quân Pháp được quân Anh giúp sức bất ngờ nổ súng đánh chiếm một số công sở của ta ở thành phố Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam lần thứ hai. Các đơn vị tự vệ, dân quân, thanh niên xung phong và nhân dân Sài Gòn-Chợ Lớn đã đứng lên cầm súng và mọi thứ vũ khí có trong tay để chiến đấu, đánh trả quyết liệt nhằm ngăn chặn bước tiến của quân thù.
Cuộc chiến đấu anh dũng của nhân dân Sài Gòn và Nam Bộ được LLVT và nhân dân các địa phương cả nước cổ vũ, khẩn trương chi viện sức người, sức của. Ủy ban kháng chiến Nam Bộ ra lệnh cho các đơn vị Cộng hòa vệ binh và Dân quân cách mạng rút ra vùng ngoại ô. Tại nội thành Sài Gòn có 320 đội tự vệ chiến đấu và một số tiểu đoàn Cộng hòa vệ binh tuần tra canh gác công sở. Tuy mới hình thành, tổ chức còn phân tán, trang bị thô sơ, song với lòng yêu nước và nhiệt tình cách mạng, các đơn vị vũ trang Nam Bộ quyết tâm bảo vệ nền độc lập của dân tộc. Ngay sau khi Pháp nổ súng xâm lược, ngày 24-9-1945, Tổng công đoàn Nam Bộ hiệu triệu giai cấp công nhân sát cánh cùng toàn dân kháng chiến. Nhân dân triệt để thực hiện chủ trương không hợp tác với địch, tất cả công sở, hiệu buôn lập tức đóng cửa, các xí nghiệp ngừng hoạt động, chợ không họp, nhà máy điện, nhà máy nước bị phá. Nhân dân, tự vệ, công nhân, cảnh sát xung phong, thanh niên, sinh viên lập chướng ngại vật, đắp ụ, lập các ổ chiến đấu ngăn chặn địch. Cả Sài Gòn-Chợ Lớn vào trận.
Từ cuối tháng 10-1945, quân Pháp bắt đầu đẩy mạnh kế hoạch phá vây, mở rộng đánh chiếm ra vùng xung quanh Sài Gòn và các tỉnh Nam Bộ. Từ đây, cuộc chiến đấu của quân và dân Nam Bộ chuyển sang giai đoạn mới. Ngày 25-10-1945, Hội nghị Xứ ủy Nam Kỳ mở rộng quyết định tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với LLVT. Phát huy tinh thần chiến đấu của các đơn vị vũ trang Sài Gòn-Gia Định, LLVT các tỉnh Nam Bộ đã chiến đấu dũng cảm, ngăn chặn địch khi chúng đánh rộng ra vùng đồng bằng sông Cửu Long. Trong tháng 11, 12-1945 và tháng 1-1946, các đơn vị vũ trang cùng nhân dân các tỉnh miền Tây Nam Bộ đã chiến đấu ngăn chặn làm chậm bước tiến của quân địch, gây cho chúng một số thiệt hại.
Cuộc kháng chiến anh dũng của Nam Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã ngăn chặn một bước sự xâm lược của thực dân Pháp, đánh đòn đầu tiên vào âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh của thực dân Pháp, làm tiêu hao một bộ phận sinh lực địch, hoàn thành tốt nhiệm vụ kìm giữ quân địch trong thành phố và các thị xã trong một thời gian dài.
Trọng Phúc