QĐND - Tham gia chiến dịch Thượng Lào (từ ngày 29-1-1954 đến ngày 13-2-1954), Trung đoàn 36 thuộc Đại đoàn 308 đảm nhiệm trên hướng Nậm Bạc - Luông Phra-băng. Trong quá trình hành quân đến các vị trí phân công, trung đoàn được lực lượng vũ trang và nhân dân địa phương giúp đỡ, giữ bí mật và huy động thuyền, bè mảng vận chuyển người, vũ khí qua sông Nậm U.

Ngày 1-2-1954, Tiểu đoàn 89 của trung đoàn vượt sông đầu tiên. Phát hiện một tiểu đoàn địch đang tạm dừng trên các quả đồi trước mặt, tiểu đoàn bí mật tổ chức tiến công vào đội hình địch, tiêu diệt và thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng của địch. Trên đường Trung đoàn 36 tiến vào thung lũng Nậm Bạc, thấy quân địch trong đồn Nậm Bạc đang nhốn nháo chuẩn bị rút chạy, Đại đội 396, bộ phận đi đầu của Tiểu đoàn 89 liền chớp thời cơ, nhanh chóng đánh thẳng vào đồn và làm chủ cả vùng thung lũng Nậm Bạc.

Sau khi chiếm được Nậm Bạc, Trung đoàn 36 xốc lại đội hình, tiếp tục tiến thẳng về phía Nậm Ngà. Quân Pháp điều động Tiểu đoàn 1 từ Mường Sài tới tăng viện cho Nậm Ngà. Đại đội đi đầu của Tiểu đoàn 1 địch đã vào được đồn, còn hai đại đội đang tới khu vực ngã ba Nậm Bạc - Nậm Ngà - Mường Sài. Sau khi trinh sát nắm chắc địch, chỉ huy Trung đoàn 36 lệnh cho Đại đội 395 và Đại đội 397 của Tiểu đoàn 89 nhanh chóng tổ chức bao vây hai đại đội của địch ở khu vực ngã ba. Đại đội 399 đi đầu tiếp tục tiến về phía đồn Nậm Ngà, tổ chức bao vây địch ở trong đồn. Ở khu vực ngã ba, trận tao ngộ chiến diễn ra tương đối ác liệt. Ta và địch đều cố chiếm những điểm cao có lợi, dùng hỏa lực kiềm chế nhau. Ta phải chia thành nhiều mũi, hình thành thế bao vây, sử dụng hỏa lực súng cối và súng máy chi viện cho bộ binh tiến công phía chính diện; dùng lực lượng bí mật chọc sườn, tiêu diệt cụm hỏa lực của địch. Bị phân tán lực lượng, mất hỏa lực, trước sự tiến công nhiều mũi, nhiều hướng của ta, hai đại đội địch tan rã và bị tiêu diệt. Thừa thắng, Tiểu đoàn 89 dồn toàn bộ lực lượng tiến công đồn Nậm Ngà và làm chủ hoàn toàn đồn.

Trung đoàn 36 tiến tới Bắc Sương vào ngày 7-2-1954, bắt được liên lạc được với Tiểu đoàn địa phương 970 của bạn Lào và nắm được tình hình 5 đại đội địch đã bỏ đồn chạy về Luông Phra-băng. Ngay sau đó, trung đoàn vượt sông Nậm Hu. Trên đường tiến về Luông Phra-băng, Trung đoàn 36 chỉ huy Tiểu đoàn 80, bộ phận đi đầu của trung đoàn tổ chức tiến công đồn Bản Na cách Luông Phra-băng 10km. Địch hoang mang, tan vỡ nhanh chóng. Ta tiêu diệt một trung đội lê dương, một trung đội dù ngụy, bắt sống hàng chục tên, trong đó có tên quan hai Pháp.

Chiến công của Trung đoàn 36 góp phần vào thắng lợi của chiến dịch Thượng Lào, tiêu hao sinh lực địch, đánh lạc hướng chú ý và phân tán lực lượng cơ động chiến lược của quân Pháp, tạo điều kiện để các lực lượng của ta chuẩn bị tốt hơn cho chiến dịch Điện Biên Phủ. Chiến thắng Thượng Lào còn tạo điều kiện cho Trung đoàn 148 (Đại đoàn 316) cùng bộ đội Pa-thét Lào giải phóng Bun Tầy, Bun Nừa, khu vực tỉnh lỵ và một vùng rộng lớn tỉnh Phông Xa Lỳ. Trong chiến dịch này, ta đã phá vỡ toàn bộ phòng tuyến sông Nậm Hu của địch, giải phóng một vùng rộng lớn lưu vực sông Nậm Hu, đẩy tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ vào thế hoàn toàn bị cô lập.

NHẬT QUANG