QĐND - Trong kháng chiến chống Pháp, việc xây dựng mạng điệp báo của Công an nhân dân đã được tiến hành từ khá sớm. Tháng 6-1948, Hiệp ước Pháp-Việt (do Bảo Đại đại diện) được ký kết, nhằm tăng cường thêm một bước sự cấu kết giữa thực dân Pháp với chính phủ bù nhìn. Thời điểm này, thực dân Pháp tích cực lôi kéo các phần tử ly khai kháng chiến về làm tay sai cho Pháp. Nắm được âm mưu đen tối của địch, Ty Điệp báo, Nha Công an Trung ương đã “tương kế, tựu kế” đưa người của ta vào hàng ngũ địch. Lần lượt các điệp báo viên: Kim Sơn (bí số A14) và Hoàng Đạo (bí số A13) được cài cắm vào hàng ngũ địch, trong đó A13 làm Tổ trưởng, có nhiệm vụ đi sâu, leo cao trong nội bộ địch để nắm các thông tin có tính chiến lược về quân sự, chính trị. Thời điểm này, trong nước có nhiều đảng phái phản động nổi lên và đều muốn tranh thủ lôi kéo A13 với vai trò là “thủ lĩnh phe ly khai” để giương thêm vây cánh. 

Với vai trò của mình, A13 đã tạo được “niềm tin” với Bảo Đại và những kẻ chóp bu cầm đầu các đảng phái phản động. Năm 1950, nhận thấy thực dân Pháp có mưu đồ đánh chiếm vùng tự do Khu 4 của ta, ta quyết định điều động A13 ra tay trước, đánh một đòn mạnh vào âm mưu của thực dân Pháp và các đảng phái phản động. Ngày 26-9-1950, Tổ điệp báo A13 đã điều động được 3 tên cầm đầu đảng phái phản động là Đinh Xuân Cầu, Nguyễn Văn Hưởng (Trung ương Đại Việt) và Nguyễn Quang Minh (Trung ương Quốc dân Đảng) ra vùng tự do Thanh Hóa để bắt giữ, khai thác thông tin. Cùng lúc, ta quyết định đánh đắm Thông báo hạm A-mi-ô-đanh-vin của Pháp đang neo đậu tại Sầm Sơn, Thanh Hóa. Thông báo hạm này đang chuẩn bị vận chuyển vũ khí trang bị tiếp viện cho quân Pháp tại chiến trường Bắc Bộ.

Rạng sáng 27-9-1950, 5 thanh niên khỏe mạnh đã chèo thuyền đưa Tổ điệp báo A13 gồm: Hoàng Đạo (A13-với chức vụ là "Quốc vụ khanh" do Bảo Đại phong); Kim Sơn (A14); Nguyễn Thị Lợi (vào vai "phu nhân Quốc vụ khanh" Hoàng Đạo) và đồng chí Hải (A15) lên Thông báo hạm A-mi-ô-đanh-vin để tiễn “phu nhân Quốc vụ khanh” ra Hà Nội. Trong hành lý của điệp báo viên Nguyễn Thị Lợi đã sắp sẵn 30kg thuốc nổ gắn với kíp hẹn giờ. 7 giờ sáng cùng ngày, sau khi chia tay, Tổ điệp báo A13 rời thông báo hạm để vào bờ, chỉ còn lại điệp báo viên Nguyễn Thị Lợi cùng va ly “hành lý đặc biệt” đi cùng Thông báo hạm A-mi-ô-đanh-vin ra Hà Nội. Đúng 30 phút sau tiếng còi khởi hành, một cột khói lửa đột ngột bốc cao trên Thông báo hạm A-mi-ô-đanh-vin kèm theo một tiếng nổ dữ dội. Ngay sau đó, Thông báo hạm A-mi-ô-đanh-vin đã chìm xuống đáy biển Sầm Sơn, đem theo 200 quan quân Pháp cùng hàng tấn vũ khí, trang bị, đạn dược. Điệp báo viên Nguyễn Thị Lợi đã anh dũng hy sinh. Chị đã được Chính phủ truy tặng Huân chương Quân công hạng ba. Năm 1995, chị được Chủ tịch nước truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Chiến công đánh đắm Thông báo hạm A-mi-ô-đanh-vin đã góp phần làm phá sản ý đồ của thực dân Pháp định đánh chiếm vùng tự do Khu 4. Trận đánh này cũng làm thất bại âm mưu lôi kéo, tập hợp các phần tử ly khai, các đảng phái phản động hòng chống lại cách mạng của thực dân Pháp và chính phủ bù nhìn.

KIM HÀ