QĐND - Bảo đảm tàu, thuyền phục vụ công tác vận tải chi viện cho chiến trường miền Nam qua Đường Hồ Chí Minh trên biển là nhiệm vụ khó khăn vì trình độ kỹ thuật của ta lúc bấy giờ còn nhiều hạn chế. Để cung cấp đủ phương tiện vận tải, các đơn vị, các bộ, ngành phối hợp chặt chẽ, phát huy cao độ nội lực, đồng thời tiếp nhận sự giúp đỡ của bạn Trung Quốc.

Khi mới thành lập, Đoàn 759 chưa có phương tiện để thực hiện nhiệm vụ. Để bảo đảm trang bị, lực lượng cán bộ kỹ thuật của đoàn phải nghiên cứu, thiết kế các loại tàu, thuyền có hình dạng tương tự với tàu thuyền của ngư dân Nam Bộ và phù hợp với nhiệm vụ vận tải. Nhân việc một số tỉnh miền Nam đưa tàu ra Bắc nhận vũ khí, cán bộ kỹ thuật Đoàn 759 đã tổ chức tiếp cận và đo đạc, tính toán, “vẽ sơ đồ” của tàu, đồng thời bổ sung những yêu cầu cần thiết về tính năng kỹ thuật. Trên cơ sở sơ đồ, các thông số kỹ thuật cơ bản của các loại tàu, Xưởng đóng tàu 1 và cán bộ của Đoàn 759 đã hoàn chỉnh thiết kế tàu vỏ gỗ trọng tải 35 tấn. Đoàn 759 tiếp tục phối hợp với Xưởng đóng tàu 3 hoàn chỉnh thiết kế tàu vỏ sắt trọng tải 100 tấn. Các cơ quan chức năng của Quân chủng Hải quân phối hợp với Phòng Thiết kế tàu thuyền (Cục Cơ khí, Bộ Giao thông vận tải) nghiên cứu thiết kế tàu vỏ sắt trọng tải 50 tấn; nghiên cứu cải hoán, cải dạng tàu phù hợp với đặc điểm chiến trường trong từng thời điểm.

Đóng tàu trọng tải 50 tấn tại khu sơ tán Bạch Đằng 2. Ảnh tư liệu.

Trên cơ sở thiết kế đã được thông qua, Đoàn 759 đặt Xưởng đóng tàu 1 đóng 4 chiếc tàu gỗ trọng tải 35 tấn, trang bị máy đẩy kết hợp chạy buồm như của ngư dân Nam Bộ. Để bảo đảm chất lượng, giúp tàu có thể hoạt động trên biển dài ngày, phải có các loại gỗ và máy tàu tốt. Bộ Ngoại thương đã bảo đảm đủ các loại gỗ; Bộ Giao thông vận tải tìm được một số máy tàu của Mỹ và Tiệp Khắc phục vụ công tác đóng tàu...

Song song với việc triển khai đóng 4 tàu gỗ, Đoàn 759 đặt Xưởng đóng tàu 3 thi công 10 tàu vỏ sắt trọng tải từ 50 tấn đến 100 tấn. Xưởng đóng tàu 3 và cơ quan kỹ thuật Bộ Giao thông vận tải gấp rút thiết kế. Tháng 7-1962, tàu được thiết kế xong. Tháng 8-1962, xưởng tiến hành đóng loại tàu này. Phục vụ công tác đóng tàu, bộ phận vật tư tập trung lo vật tư, trang bị, máy móc đầy đủ. Tháng 8-1963, Xưởng đóng tàu 3 đã hoàn thành chiếc tàu vỏ sắt trong tải 100 tấn đầu tiên. Cuối quý II-1964, Xưởng tiếp tục bàn giao 5 tàu vỏ sắt cho đơn vị.

Nhằm bổ sung kịp thời phương tiện, đầu năm 1964, ta đặt Xưởng đóng tàu Quảng Châu (Trung Quốc) đóng 15 chiếc tàu vỏ sắt trọng tải 100 tấn. Ở miền Nam, các cơ sở đóng tàu ở Vũng Tàu, Biên Hòa cũng tham gia đóng tàu thuyền cho Đoàn 962. Đến cuối năm 1964, các cơ sở đã đóng và bàn giao cho Đoàn 962 hàng chục chiếc tàu vỏ gỗ phục vụ vận chuyển vũ khí từ các bến cho chiến trường.

Từ năm 1965, do địch đánh phá ác liệt, hầu hết các cơ sở công nghiệp trên miền Bắc phải sơ tán. Để bảo đảm đủ số lượng tàu cần thiết, Đoàn 125 huy động lực lượng của đơn vị cùng các Xưởng 46, 48 tích cực liên hệ đặt các xưởng trong nước đóng các tàu vỏ gỗ, vỏ sắt và tiếp tục nhờ Trung Quốc đóng mới tàu vỏ sắt trọng tải từ 50 tấn đến 100 tấn. Bạn cũng đã thiết kế, đóng mới cho ta hàng chục tàu cao tốc trọng tải 20 tấn; 9 tàu vận tải Nhật Lệ trọng tải 200 tấn; 5 tàu vận tải Đại Khánh trọng tải 400 tấn...

Mặc dù bị địch đánh phá ác liệt gây một số thiệt hại, nhưng nhờ tích cực, chủ động phát huy nội lực và được sự giúp đỡ của Trung Quốc, trong suốt quá trình hoạt động của Đường Hồ Chí Minh trên biển, ta cơ bản vẫn bảo đảm đủ phương tiện vận tải thủy chi viện cho chiến trường miền Nam.

Phương Loan