QĐND - Sau Chiến dịch Lạc Đà, tại khu vực phía bắc huyện Thanh Miện (Hải Dương), quân Pháp không đóng thêm vị trí nào, nhưng chúng lại tăng cường tuần tra, kiểm soát đoạn đường 20 từ bốt Neo lên phủ cũ; từ trại Cốc lên Neo. Chúng cũng thường xuyên đi từ Neo đến Thanh Xá, Phí Xá thuộc xã Hoành Bồ. Hằng ngày, chúng cho một trung đội đi từ bốt Neo, theo đê, qua các thôn Vô Hối, An Lạc, Phương Quan, Thanh Xá, đến gốc đa đầu làng Thanh Xá, chúng đặt khẩu trung liên tại đây, rồi tỏa đi lùng gái ở các xóm xung quanh.

Ba thôn An Lạc, Thanh Xá, Phương Quan có ba tháp canh của nhà thờ Công giáo và các làng tề ở xung quanh. Khu vực này nằm trong tầm kiểm soát của chúng. Tuy chúng chủ quan nhưng nếu ta vào làng cũng rất dễ bị lộ. Ở ngoài làng là cánh đồng lúa mênh mông đang thì con gái. Muốn đánh được địch, ta phải tạo thế bất ngờ, táo bạo và thật bí mật.

Nắm chắc tình hình quân địch và quy luật hoạt động của chúng, một ngày đầu tháng 7-1952, ngay tại khu vực ba tháp canh An Lạc, Thanh Xá, Phương Quan, Trung đội 3 (Bộ đội địa phương huyện Thanh Miện) đã có sáng kiến cấy lúa trên lưng để giấu quân, phục kích, quyết tiêu diệt gọn trung đội địch. Anh em phải tập luyện nhiều ngày, nhổ lúa lên, khoét bùn cho người nằm xuống, rồi cấy lại cấy lúa lên trên người. Ban đêm làm, ban ngày kiểm tra rút kinh nghiệm cho đến khi thành thạo, mới yên tâm.

Kế hoạch tác chiến được vạch ra như sau: Phát hỏa bằng mìn! Một quả mìn chôn cách khẩu trung liên vài mét. Địch chết nhưng súng không hỏng. Quả thứ hai, đặt giữa đội hình. Quả thứ ba, đặt cuối đội hình.

Đêm hôm ấy, các bộ phận chặn đầu, khóa đuôi và chủ lực ở hai bên sườn đã khoét bùn, nằm xuống, cấy lại lúa lên lưng xong trước khi trời sáng. Một việc không bình thường xảy ra. Mọi hôm cứ 7 giờ sáng, địch đã đến trận địa. Nhưng hôm nay đã 7 giờ 40 phút, nhưng địch vẫn chưa tới. Bỗng có tiếng nữ chiến sĩ quân báo ở đầu làng kêu to: “Thành ơi…ời”! Tín hiệu báo địch đã đến. Trung đội trưởng Nguyễn Đức Cảo ngồi tại vị trí chỉ huy đếm được 29 tên mang theo 1 khẩu trung liên, 3 khẩu tiểu liên và 23 khẩu súng trường. Đúng 8 giờ 8 phút, địch triển khai đội hình như mọi ngày. Bỗng một tia chớp vụt lóe lên, cùng với tiếng nổ như xé không gian. Tiếp theo là tiếng nổ thứ hai, thứ ba vang lên làm rung chuyển cả bầu trời. Thế là cả ba quả mìn của ta đã phát huy hiệu quả.

Từ dưới ruộng lúa, chiến sĩ ta bật dậy hất bùn và lúa đi, xông lên, lao vào đội hình địch, dùng lưỡi lê, báng súng và bắn gần, tiêu diệt toàn bộ quân địch trong vòng 5 phút; thu toàn bộ vũ khí của địch, ta rút lui an toàn tuyệt đối.

LÊ HOÀI THAO