Rô-bốt GRIZZLY.

* Cải tiến rô-bốt GRIZZLY

Rô-bốt GRIZZLY do CHLB Đức sản xuất là một trong những thiết bị hiện đại phục vụ xử lý bom mìn, vật nổ. Rô-bốt có khả năng gắp và vận chuyển các vật thể như bom, mìn, vật nổ, chất độc hóa học... có kích thước, khối lượng phù hợp với khả năng của rô-bốt, rồi đưa chúng từ vị trí nguy hiểm tới nơi an toàn trong phạm vi, quãng đường và địa hình cho phép. Trong quá trình huấn luyện, sử dụng cho thấy, rô-bốt hoạt động ổn định, vững chắc khi lên xuống xe cũng như chuyển hướng linh hoạt của tay gắp, xử lý hiệu quả bom mìn, vật nổ bảo đảm an toàn về người và thiết bị.

Tuy nhiên, trong huấn luyện sử dụng rô-bốt phát sinh một số hạn chế và hỏng hóc ở phần cơ khí của rô-bốt như: Khi lên, xuống xe và hành quân, mâm xoay bị lắc lư dao động mạnh, xô lệch làm cho rô-bốt di chuyển không vững chắc; đã xảy ra trường hợp kẹt hệ thống bánh răng trục vít quay mâm xoay dẫn đến khó thực hiện thao tác điều khiển gắp và nâng vật thể. Từ thực tế trên, Trung tá Trần Bá Chinh (Trung tâm Công nghệ xử lý bom, mìn) đã nghiên cứu cải tiến cơ cấu cố định và ổ đỡ mâm xoay tay gắp rô-bốt GRIZZLY. Tác giả đưa ra phương án thay thế, khắc phục sửa chữa và giúp rô-bốt hoạt động có hiệu quả hơn trong hành quân cũng như làm nhiệm vụ. Sau khi tính toán, lựa chọn phương án cải tiến, chế tạo chi tiết phù hợp, rô-bốt được lắp thêm vòng bi tạo giá đỡ cho đầu trục bánh răng quay mâm xoay, không cho trục này dịch chuyển dọc tạo sự ổn định trong khi xoay để đổi hướng, các bánh răng luôn ổn định khi hoạt động. Giữa mâm xoay với thân rô-bốt còn có thêm chốt hãm cơ khí, tạo sự ổn định cho mâm xoay không bị xô lệch trong hành quân cũng như lúc rô-bốt lên, xuống xe. Các kỹ thuật viên còn gia công thêm hệ thống gân tăng cứng cho sườn dưới của xe, tạo cho khung xe và mâm xoay thành một khối vững chắc, đồng thời gia công thêm một bộ bánh răng, trục vít mâm xoay, trục lắp bánh răng của mâm xoay (theo mẫu cũ) để dự phòng.

Rô-bốt cải tiến bảo đảm đầy đủ các tính năng theo thiết kế. Khi thực hiện các thao tác gắp và nâng vật thể đã giảm bớt nguy cơ gây hỏng hóc như nhanh mòn, gây kẹt bánh răng trục vít. Khi lên, xuống xe cũng như di chuyển, rô-bốt hoạt động vững chắc, ổn định hơn trước, không gây lắc mâm xoay và hệ thống tay gắp. Chi phí để cải tiến rô-bốt không cao, các chi tiết thay thế dễ chế tạo. Việc cải tiến rô-bốt giúp cho quá trình bảo đảm kỹ thuật, sửa chữa các hỏng hóc phát sinh trong sử dụng của nhân viên chuyên môn tốt hơn. (PHAN ANH)

* Xử lý chất thải do hoạt động đặc thù

Đoàn S79 (Quân chủng Hải quân) được giao nhiệm vụ quản lý, khai thác vũ khí trang bị kỹ thuật phục vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu; bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa các loại vũ khí, khí tài đặc chủng, hiện đại. Hoạt động của đoàn phát sinh nhiều loại chất thải đặc thù tác động đến môi trường và sức khỏe của bộ đội, nhất là các loại nhiên liệu tên lửa, hóa chất bảo quản và tiếng ồn, sóng siêu cao tần…

Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, khảo sát đánh giá tác động môi trường do Trung tâm Quan trắc và Phân tích môi trường biển (Quân chủng Hải quân) tiến hành, Đoàn S79 được trên đầu tư trang thiết bị, ứng dụng các giải pháp công nghệ phù hợp để bảo vệ và xử lý môi trường phù hợp. Đoàn áp dụng đầy đủ các quy trình công nghệ, quy định khi khai thác, tiếp xúc khí tài trong huấn luyện, SSCĐ và bảo đảm kỹ thuật. Trang bị cho trắc thủ, kỹ thuật viên phương tiện bảo hộ, thiết bị an toàn. Đoàn được lắp đặt thiết bị chống tiếng ồn trong khu kỹ thuật, máy phát, máy điều khiển; lắp đặt các thiết bị che chắn sóng siêu cao tần nhằm hạn chế tác động đến cơ thể bộ đội. Hệ thống nhà kho, trạm xưởng và các xe máy khí tài đều lắp thiết bị chống nóng, hệ thống thông gió thoáng mát. Khi thực hiện bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa vũ khí, khí tài, các loại chất thải nhiễm dầu, mỡ, giẻ lau đều được thu gom vào nơi quy định để xử lý đốt. Dầu, mỡ thải xử lý đúng quy trình công nghệ được trang bị. Nhờ có biện pháp công nghệ xử lý chất thải thích hợp, đoàn đã hạn chế các tác động có hại do các hoạt động đặc thù gây ra, bảo đảm sức khỏe bộ đội và an toàn môi trường. (THÀNH ĐÔNG)

* Đạn pháo “đặc biệt”

Phục vụ cho công tác trinh sát pháo binh và tác chiến điện tử, gần đây quân đội Mỹ đang triển khai các dự án nghiên cứu chế tạo các loại đạn pháo “đặc biệt”, trong đó có các loại đạn pháo nghe trộm, đạn pháo mồi bẫy, gây nhiễu và truyền hình.

Đạn pháo nghe trộm là loại đạn lắp các thiết bị âm thanh để thu, chặn các thông tin của đối phương trên chiến trường. Sau khi được bắn lên khu vực mục tiêu, các xen-xơ âm thanh tự động thu thanh, biến tín hiệu âm thanh thành tín hiệu điện rồi truyền phát về trung tâm chỉ huy. Đạn có thể thu thanh tiếng người ở cự ly 40m, các tiếng động của động cơ ở khoảng cách hàng trăm mét, do đó nhận biết về mục tiêu rất nhanh và chính xác. Thực chất đây là loại phương tiện trinh sát bổ trợ hữu hiệu, sử dụng trong điều kiện rừng núi, ở các khu vực mà ra-đa, khí tài trinh sát quang học, hồng ngoại không thể phát huy tác dụng.

Đạn pháo mồi bẫy có khả năng tạo bức xạ hồng ngoại tương đương với mục tiêu cần bảo vệ, nhằm thu hút tên lửa dẫn bằng hồng ngoại. Đạn mồi bẫy chế tạo bằng các phương pháp tạo khói, tạo lửa, hoặc kết hợp khói-lửa. Nhằm chế áp và gây nhiễu mạng lưới truyền tin và đường truyền tin của đối phương, Mỹ đã nghiên cứu chế tạo lại đạn pháo gây nhiễu. Mẫu đạn gây nhiễu mới công bố là đạn 155mm, chứa 6 đạn con. Các đạn con này khi bung ra từ “đạn mẹ” sẽ gây nhiễu hệ thống thông tin vô tuyến điện. Đạn đã sử dụng thử nghiệm trên chiến trường vùng Vịnh.

Đạn pháo trinh sát truyền hình XM-185 của Mỹ chế tạo được bắn thử nghiệm từ pháo 155mm. Trong mỗi quả đạn lắp máy ghi hình và hệ thống truyền hình cực nhỏ, khi bắn lên, máy ghi hình ghi lại hình ảnh khu vực mục tiêu, thu lại các âm thanh để truyền về trung tâm chỉ huy. Trinh sát bằng đạn pháo có ưu điểm là an toàn, độ tin cậy cao, hình ảnh rõ nét, không bị hạn chế thời gian và có thể trinh sát mục tiêu phạm vi rộng, sâu trong khu vực phòng thủ, trận địa của đối phương. Tuy nhiên, các loại đạn pháo “đặc biệt” giá thành còn rất đắt, công tác bảo đảm kỹ thuật cũng rất phức tạp. (ĐẶNG TRANG)

* Xe bọc thép chở quân chống mìn

Mỹ đang tiến hành nghiên cứu, chế tạo loại xe bọc thép MaxxPro thế hệ mới có tính năng bảo vệ và chống mìn tích cực với công thức bánh xe 4x4, trang bị cho lực lượng lục quân. Xe bọc thép MaxxPro được sử dụng để vận chuyển binh lính và vũ khí, cùng các trang thiết bị quân sự khác. Xe chở được 6 người với đầy đủ vũ khí, trang thiết bị, trong đó bao gồm cả 2 lái xe.

Xe bọc thép MaxxPro lắp giáp thép bảo vệ bằng mô-đun do I-xra-en sản xuất, có khả năng chống được đạn cỡ nòng 7,62mm. Thiết kế của xe theo hình chữ V để phân tán sức công phá của bom, mìn và vật cản nổ khi gặp phải. Trên nóc xe trang bị súng máy 7,62mm hoặc 12,7mm. Động cơ sử dụng cho xe có công suất 330 mã lực và hộp số tự động 5 cấp nên rất thuận tiện trong quá trình cơ động.

Hiện nay, xe bọc thép MaxxPro được chế tạo với hai phiên bản chính là MaxxPro có chiều dài thân xe 6m và MaxxPro XL chiều dài thân xe 6,7m. Tùy thuộc vào vật liệu chế tạo và khả năng bảo vệ của lớp giáp lắp lên xe mà trọng lượng tác chiến của xe có thể lên tới từ 14,2 đến 17,5 tấn và trọng lượng có ích từ 1,6 đến 5 tấn. Riêng xe MaxxPro XL có khả năng chở được 8 người với đầy đủ vũ khí trang bị và 2 lái xe. Dự kiến, trong năm 2009 Mỹ sẽ cung cấp 1.200 chiếc xe loại này cho lực lượng lục quân. (HỮU KỶ )

* Máy quét mìn trên xe

Máy quét mìn KMT-5 trang bị cùng với xe tăng T-55 của Nga là một trong những máy quét mìn chuyên dụng hiện đại, có bộ phận quét mìn bằng bánh xích. Trọng lượng của máy là 2.265kg, tốc độ trung bình quét mìn từ 8 đến 12km/giờ. Máy quét mìn KMT-5 gồm hai bánh răng xích dò mìn và hộp tín hiệu kỹ thuật hiển thị những nơi đi qua trên bãi mìn.

Máy quét mìn trên mặt đất xuất hiện cuối Chiến tranh thế giới lần thứ hai, nhằm giúp lực lượng công binh rà phá mìn thuận lợi, giảm bớt thương vong khi làm nhiệm vụ, đồng thời rà phá được mìn ở những nơi khó khăn, phức tạp. Sau chiến tranh, máy quét mìn trở nên phổ biến hơn. Nó được thiết kế lắp bên ngoài và chuyển động theo bánh xe tăng. Máy quét mìn được phát triển theo 2 hướng cơ bản: Máy quét mìn treo đối với xe chiến đấu thông thường để tự vượt qua bãi mìn và chế tạo xe chuyên dụng với tổ hợp quét mìn để vượt qua bãi mìn, đồng thời tiến hành trinh sát kỹ thuật lộ trình hành quân của đối phương.

Máy quét mìn hoạt động theo nguyên tắc tạo áp suất để giảm bớt tác dụng của ngòi nổ đối với loại mìn chống tăng. Để làm được như trên cần trang bị những máy lu có trọng lượng lớn, chịu tải trọng lớn nhất trước trọng tâm của máy quét mìn, qua kết cấu thủy động khí trọng lượng truyền đến một phần trọng lượng của xe. Để máy quét mìn có thể mô phỏng chính xác địa hình, các bánh răng con lăn được ghép lại, mỗi chiếc có thể chuyển động theo chiều thẳng đứng. Máy quét mìn phải có độ ổn định cao trước sức nổ, như xe quét mìn KMT-7, các bánh răng con lăn có thể chịu được sức nổ của mìn chống tăng. (KIỀU DUY TIẾN)

* Khai thác hệ thống IMSMA xây dựng bản đồ số

Giai đoạn 1 Dự án “Điều tra khảo sát và đánh giá tác động của sự ô nhiễm bom mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh ở Việt Nam” được tiến hành ở ba tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình và Quảng Trị. Đây là những địa bàn trong chiến tranh quân đội Mỹ trút xuống hàng trăm tấn bom đạn để đánh phá các công trình giao thông vận tải, ngăn chặn sự chi viện từ miền Bắc vào miền Nam. Dự án do Quỹ Cựu chiến binh Mỹ tại Việt Nam hỗ trợ, đã hoàn thành giai đoạn 1 và đang triển khai giai đoạn 2. Trong quá trình thực hiện dự án, các nhà khoa học quân đội đã tiếp cận và khai thác, sử dụng hệ thống quản lý dữ liệu các chương trình hành động mìn (IMSMA) vào làm nhiệm vụ.

Hệ thống IMSMA là một chương trình phần mềm bao gồm các cơ sở dữ liệu có liên kết với nhau và hệ thống thông tin địa lý (GIS), là chương trình chuẩn của Liên hợp quốc. Hệ thống IMSMA dùng để lập kế hoạch, quản lý, báo cáo các hoạt động liên quan đến bom mìn, bao gồm cả chương trình giáo dục, phòng tránh; lưu giữ các thông tin về nạn nhân, các thiệt hại về kinh tế, xã hội. Thông qua hệ thống IMSMA có thể theo dõi, phân tích, đánh giá các dữ liệu có liên quan nhằm hỗ trợ cho các hoạt động khảo sát, dò tìm và xử lý bom mìn, vật nổ và đánh giá tác động ô nhiễm bom mìn, vật nổ hiệu quả, chính xác và tin cậy hơn. Các nhà khoa học nước ta được cung cấp hệ thống IMSMA thông qua Trung tâm Rà phá mìn nhân đạo quốc tế, có trụ sở tại Giơ-ne-vơ (Thụy Sĩ).

Khi ứng dụng ở nước ta, các nhà khoa học đã khắc phục những điểm chưa phù hợp của hệ thống IMSMA, bằng cách cải tiến, tích hợp với phần mềm STATA và hệ thống bản đồ kỹ thuật số được lưu trữ tại Trung tâm Công nghệ xử lý bom mìn (Binh chủng Công binh). Kết quả khảo sát, đánh giá tác động của sự ô nhiễm bom mìn, vật nổ đã thể hiện chi tiết trên bản đồ kỹ thuật số tỉ lệ 1:50.000, bao gồm địa giới hành chính, mạng giao thông đường bộ, đường thủy, các tầng lớp địa hình… Các thông tin thu thập được qua điều tra cập nhật vào các bản đồ số thể hiện đầy đủ thực trạng ô nhiễm bom mìn, vật nổ tới cấp xã, phường. Dự án ứng dụng triệt để công nghệ thông tin trong tất cả các bước tiến hành, tiếp cận các phương pháp điều tra tiên tiến của quốc tế và xây dựng được cơ sở dữ liệu về bom mìn, vật nổ, trong đó tích hợp các thông tin lưu trữ và các thông tin mới thu được từ các hoạt động điều tra trên thực địa. ( VŨ HOÀNG)