QĐND - Nghiên cứu công nghệ khắc phục, xử lý bom, mìn, vật nổ (BMVN) sót lại sau chiến tranh là nhiệm vụ quan trọng đối với quân đội ta. Những năm qua, các đơn vị công binh được đầu tư mua sắm, bổ sung nhiều loại trang bị, thiết bị, phương tiện, khí tài phục vụ rà phá BMVN khá hiện đại, có khí tài đạt tới trình độ cao so với các nước tiên tiến. Để khai thác hiệu quả các trang bị kỹ thuật rà phá BMVN hiện có, các viện, trung tâm nghiên cứu của quân đội ta đẩy mạnh nghiên cứu cải tiến, đa năng hóa, bảo đảm phù hợp với điều kiện hoạt động.

Kiểm tra kỹ thuật thiết bị xử lý đạn cấp 5 tại Kho K28 (Cục Kỹ thuật, Quân khu 2). Ảnh: Đình Xuân.

Cải tiến, hiện đại hóa trang bị rà phá BMVN trên cạn, khắc phục bom mìn chống khủng bố là một trong các hướng được ưu tiên. Trước đây, các thiết bị dò tìm BMVN thông thường chỉ dò được tín hiệu là kim loại nhiễm từ, không phân biệt được bom đạn với sắt thép, khi đào lên mới xác định chính xác bom đạn. Trung tâm Công nghệ xử lý bom mìn (Binh chủng Công binh) đã nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin trong thu thập và phân tích tín hiệu dò tìm bom đạn ở độ sâu lớn và nghiên cứu áp dụng máy tính nhúng lắp cho máy dò bom Vallon 1303A1. Kết quả nghiên cứu đưa vào áp dụng cho phép xác định được độ sâu, kích thước, hình dạng, trọng lượng bom, đạn thông qua phân tích tín hiệu, góp phần giảm nguyên công xử lý tín hiệu và đẩy nhanh tiến độ dò tìm. Kết quả nghiên cứu là cơ sở để trung tâm tiếp tục ứng dụng công nghệ phát hiện chính xác bom, đạn, giảm công sức đào tìm, bảo đảm an toàn trong xử lý, thông qua thiết bị nhận dạng tín hiệu được hiển thị qua màn hình lắp trên máy tính để vẽ được biên dạng, trọng lượng, độ sâu và góc nghiêng của tín hiệu. Các nhà khoa học-kỹ thuật trung tâm còn triển khai nghiên cứu đề xuất các biện pháp kỹ thuật rà phá BMVN phù hợp với điều kiện địa hình phức tạp, núi cao, rừng rậm, ruộng nước...

Đối với trang bị, khí tài dò tìm dưới nước, Trung tâm Công nghệ xử lý bom mìn được trang bị hàng loạt khí tài, phương tiện hiện đại như thiết bị dò tìm bom mìn dưới biển Sonar Seaquest; máy dò bom Foerster Ferex 4031 API… Thiết bị dò tìm bom mìn dưới biển Sonar Seaquest bao gồm hệ thống quét bằng thiết bị thủy âm Klein Sonar Seaquest 3000, phần mềm Sea Link và hệ thống Trackpoint III, hệ thống định vị toàn cầu D-GPS. Thiết bị có khả năng quét bề mặt đáy biển với độ sâu 200m với độ chính xác cao. Máy dò bom Foerster Ferex 4031 API xác định được bom và vật nổ bằng phương pháp máy đo từ tính, sử dụng dò tìm trong môi trường trên cạn, dưới nước, trong các địa hình phức tạp, với độ nhạy cao, khả năng dò dưới nước sâu tới 6m. Trung tâm đang triển khai nghiên cứu ứng dụng các trang thiết bị tiên tiến vào thực hiện nhiệm vụ thu gom, xử lý các loại bom đạn phát hiện được khi dò tìm tại các vùng biển xa bờ có độ sâu nước lớn hơn 15m.

Để dò tìm bom mìn chống khủng bố, quân đội các nước chú trọng nghiên cứu phát triển các trang thiết bị chuyên dụng. Đáp ứng nhu cầu trang bị bảo đảm thực hiện tốt nhiệm vụ trên, quân đội ta đã trang bị nhiều loại trang thiết bị dò tìm BMVN chống hoạt động khủng bố. Điển hình là các thiết bị dò tìm hơi thuốc nổ Vapotracer, Itemisr; thiết bị nghe dò kiểm tra an ninh UST-91, ca-mê-ra hồng ngoại KC-90, thiết bị nội soi và kính nhìn R-10, thiết bị nội soi sâu và nghiêng F08x10; thiết bị phá sóng vô tuyến; ra-đa xuyên đất Utility Scan-400A… Nhằm khai thác hiệu quả các trang bị, khí tài hiện đại, Trung tâm Công nghệ xử lý bom mìn đã biên dịch, biên soạn tài liệu hướng dẫn sử dụng, xây dựng quy trình công nghệ bảo dưỡng, sửa chữa, tổ chức nghiên cứu cải tiến một số chi tiết để sử dụng phù hợp điều kiện nước ta và nâng cao độ chính xác khi tác nghiệp. Trung tâm nghiên cứu thành công thiết bị phá sóng vô tuyến để chống việc điều khiển nổ, bán kính hoạt động hiệu quả 7m và có thể chế áp đến 15m.

Nghiên cứu hiện đại hóa trang thiết bị công nghệ xử lý BMVN sót lại do chiến tranh và bom đạn cấp 5 là một yêu cầu cấp thiết. Cùng với cải tiến các trang bị kỹ thuật nước ngoài sản xuất như máy cắt đạn Meba 335-500, máy cắt bom Meba 650-700, máy cắt bom, đạn bằng tia nước trộn hạt mài Glance… quân đội ta đã đưa vào trang bị các thiết bị sản xuất trong nước như lò đốt đạn súng và máy rút đầu đạn 12,7mm, 14,5mm; máy tháo cối bom TB-01, máy tháo ngòi nổ TN-03, máy tháo cốc trạm truyền nổ TTN-03… Trung tâm Công nghệ xử lý bom mìn đã nghiên cứu thành công và chế tạo mẫu lượng nổ lõm để phá rách vỏ bom, đạn dựa trên nguyên lý lượng nổ lõm công suất thấp, sau đó xử lý bằng phương pháp xì tháo, hủy đốt hoặc dùng hóa chất nhằm làm thay đổi tính chất hóa học của thuốc nổ. Hệ thống thiết bị thu hồi thuốc nổ từ bom đạn cấp 5 theo nguyên lý lồng hấp hơi nước nóng được trung tâm áp dụng, có bổ sung một số thiết bị có tính năng tương đương trình độ trang bị nước ngoài và rất phù hợp với điều kiện nước ta. Đặc biệt, trung tâm đã nghiên cứu thiết kế, xây dựng, lắp đặt hệ thống công nghệ hoàn chỉnh, đưa vào áp dụng mô hình tổ chức trạm xử lý bom mìn, đạn dược, vật nổ tập trung, có khả năng triển khai toàn quốc. Hệ thống áp dụng tiến bộ khoa học-kỹ thuật, công nghệ mới, giảm tối đa hủy nổ, hủy đốt, tăng năng suất, bảo đảm an toàn cao, bảo vệ môi trường, đáp ứng yêu cầu tập trung, công nghiệp và phù hợp thực tế.

Giang Hồng Cương